آدیسون؛ بیماری غدد فوق ‌کلیوی

آدیسون؛ بیماری غدد فوق ‌کلیوی

جام جم آنلاین: اگر دچار ضعف و خواب‌آلودگی هستید، قبل از این که گمان کنید فقط خسته‌اید برای کنترل عملکرد غدد فوق‌کلیوی خود به پزشک مراجعه کنید. پزشکان نارسایی غدد فوق‌کلیوی را بیماری «آدیسون» نام می‌برند.  

محمدابراهیم خمسه، فوق‌تخصص غدد درون‌ریز و متابولیک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران از علل و عوامل بروز بیماری آدیسون اطلاعات بیشتری می‌دهد.

به گفته وی آدیسون یا نارسایی غدد فوق‌کلیوی به بیماری‌ای اطلاق می‌شود که در آن غدد فوق‌کلیوی دچار کاهش عملکرد در بدن می‌شود.

گفتنی است این دو غده در ناحیه بالای کلیه‌ها قرار دارند و برخلاف آنچه عوام در ذهن دارند هیچ ارتباطی به کلیه‌ها ندارند.

کمبود عملکرد غدد فوق‌کلیوی به دو شکل حاد و مزمن خود را نشان می‌دهند که به گفته این متخصص در شکل مزمن این بیماری، کارکرد غده در طول زمان دچار کاهش شده و ترشح هورمون‌های غده در جریان خون با کمبود مواجه می‌شود که مهم‌ترین این هورمون‌ها (کورتیزول)‌ است که برای مقابله با استرس‌ها ضروری است و در صورت کمبود و نقصان آن بدن با مشکلات فراوانی روبه‌رو می‌شود.

اولین نشانه‌ها

«اولین علائمی که ممکن است با کمبود این هورمون‌ها به وجود بیایند، شدیدا غیراختصاصی است و بیمار احساس ضعف و خستگی می‌کند که این موارد می‌توانند پیش رونده باشند تا حدی که بیمار در مراحل انتهایی از ادامه فعالیت‌های روزمره‌ زندگی بازمانده و احساس خواب آلودگی، ضعف حرکت فیزیکی، احساس سرما، عدم تحمل دمای محیط، رنگ پریدگی ‌و دل درد در ناحیه فوقانی شکم بر او غالب می‌شود.»

دکتر خمسه با اشاره به این مطلب اظهار می‌کند: با وجود این که این بیماری بسیار نادر است ولی در صورت کاهش هورمون، ممکن است فرد در یک استرس شدید و عدم مقابله بدن دچار مرگ ناگهانی، بیهوشی و کما شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه متذکر می‌شود؛ در شرایط حاد این بیماری، همه علائم به شکل ناگهانی بروز می‌کند که می‌‌تواند در زمینه بیماری‌های عفونی حاد باشد و در این شرایط شاهد افت شدید فشار خون و کاهش سطح هوشیاری هستیم.

وی در ادامه خاطرنشان می‌کند بنابراین، این شکل بیماری با بسیاری از بیماری‌های عروق مغزی، سکته مغزی و قلبی اشتباه می‌شود که اگر پزشک ظن بالینی نداشته باشد، بیمار به شکل حاد به اورژانس مراجعه می‌کند یا دچار بیهوشی شده و اطرافیان، وی را به بیمارستان منتقل می‌کنند.

تحقیقات نشان می‌دهد اگر چه بیماری از نظر شیوع از آمار بالایی برخوردار نیست ولی به دلیل اهمیت فوق‌العاده آن به جهت بروز تلفات جانی، تشخیص به موقع آن بسیار مهم و ضروری است.

علل بروز

یکی از دلایلی که ممکن است امروزه افراد را دچار این عارضه کند مصرف داروهای (کورتون)‌ است که اگر مصرف آن بیش از 2 الی 3 هفته به طول انجامد و به هر علت به طور ناگهانی قطع شود، غدد فوق‌کلیوی، کارکرد خود را از دست داده  و باعث نارسایی تحت حاد کارکرد می‌شوند.

دکتر خمسه ضمن ابراز این مطلب «سل» را یکی دیگر از علل بروز ذکر کرده و می‌گوید: هم‌اکنون نیز با شایع‌شدن بیماری «ایدز» و بیماری‌های خود ایمنی، بدن با ترشح آنتی‌بادی‌ها فعالیت این غدد را از بین می‌‌برد، همچنین در خونریزی‌ها همچون استفاده از قرص‌های رقیق‌کننده خون نیز یکی دیگر از علل بیماری است که با عوارض مهمی چون افت فشار خون و مقابله بدن با شرایط محیطی همراه است.

با تمام این اوصاف می‌توان با آزمایش و تشخیص بموقع از وقوع بیماری مطلع شد و با پیدا کردن علت زمینه‌ای بیماری، در درمان آن کوشید ولی در مواقعی که سیستم ایمنی بدن علیه آن مقابله کند، درمان قاطعی برای آن نمی‌توان یافت.

به گفته این متخصص، بیماران دیابتی نوع 1 نیز باید توجه داشته باشند؛ از آنجایی که سیستم بدنشان دچار اختلال شده است، در طول زمان موجب از دست رفتن عملکرد برخی از غدد بدن همچون تیروئید   فوق‌کلیوی و... می‌شود که باید تحت نظر پزشک متخصص باشند.

توصیه به پزشکان

«احساس لاغری پیش‌رونده، عدم تحمل سرمای پیش‌رونده» را می‌توان از نشانه‌های این بیماری به حساب آورد. دکتر خمسه با اشاره به این موضوع به پزشکان توصیه می‌کند که اگر بیماری در شرایط تحت حاد (کاهش سطح هوشیاری، افت فشار) به اورژانس مراجعه کرد، باید به فکر نارسایی حاد غدد فوق‌کلیوی باشند و با تجویز داروهای این بیماری، درصدد جبران و بهبود بیماری برآیند.