« پهره روتاک » « روزنامه پهره »
جدیدتربن اطلاعات علمی و تجهیزات پزشکی..... balochistan_world@hotmail.com.« پهره روتاک » « روزنامه پهره »
جدیدتربن اطلاعات علمی و تجهیزات پزشکی..... balochistan_world@hotmail.com.جلوگیری از تولد نوزادان با نارسایی جدی قلب
براساس آمارهای جهانی از هر هزار تولد تقریبا 8 نوزاد دچار بیماری‌های قلبی مادرزادی هستند که ممکن است خفیف تا شدید باشد.
در واقع بیماری‌های مادرزادی قلب هنگام رشد جنین در رحم مادر به وجود می‌آید و معمولا هم دلیل آن ناشناخته است (هرچند گاهی به علت اختلالات ژنتیک است؛ اما اغلب موارد به این دلیل نیست).
آنچه در بیماری‌های مادرزادی قلب مشترک است، روند رشد غیرطبیعی و ناقص قلب و یکی از نشانه‌های رایج این بیماری صدای غیرعادی قلب است که هنگام معاینه پزشکی مشخص می‌شود.
پیشگیری از تولد نوزادان با مشکلات قلبی
با توجه به اهمیت آگاهی بموقع از مشکلات و بیماری‌های قلب حتی پیش از تولد، بخش اکوجنینی قلب در بیمارستان قلب شهید رجایی راه‌اندازی شده است.به گفته دکتر آویسا طبیب، معاون پژوهشی بیمارستان قلب شهید رجایی، از آنجایی‌که مقوله طب کودکان از بزرگسالان کاملا جداست، اکوکاردیوگرافی جنین نیز با دستگاه‌های پیشرفته اکوکاردیوگراف انجام می‌شود که معمولا یک تا یک ساعت و نیم زمان می‌برد.
دکتر طبیب می‌افزاید: البته انجام اکوکاردیوگرافی جنین دانش و تکنیک خاصی را می‌طلبد که در حال حاضر زمینه‌های انجام آن به صورت گسترده فراهم نیست. به این منظور در نظر داریم با برگزاری کارگاه‌های آموزشی زمینه‌های انجام گسترده آن را فراهم کنیم.
وی با بیان این که در حال حاضر بیماری‌های مادرزادی قلب قابل درمان است و بسیاری از بیماری‌های پیچیده قلبی می‌توانند از زندگی طبیعی برخوردار باشند، می‌گوید: در حالی که تعداد محدودی از بیماری‌های قلب در حال حاضر در کشور علاجی ندارند و در خارج از کشور نیز با مرگ‌ومیر بالایی همراه هستند، در صورت تشخیص این بیماری‌ها در دوران جنینی و با هماهنگی پزشکی قانونی و نظر خانواده اجازه ختم حاملگی صادر می‌شود.
روشی بی‌خطر برای مادر و جنین
در روش‌های تصویربرداری پزشکی، امواج فراصوت از طریق وسیله‌ای در دست پزشک یا رادیولوژیست، به بدن بیمار فرستاده می‌شود و بازتاب این امواج از بدن به صورت تصاویری مقطعی نمایان می‌شود.
با توجه به این‌که امواج فراصوتی برای انسان ضرر ندارد، از این روش بویژه در بررسی سلامت جنین در دوران بارداری استفاده می‌شود ولی دیگر انسان‌ها هم ممکن است به دلایل مختلف نیاز به این روش‌ها پیدا کنند.
به عنوان مثال، در بررسی احتمال سرطان سینه در خانم‌های جوان، بهتر از ماموگرافی عمل می‌کند. همچنین در بررسی پروستات، کلیه‌ها، کبد و مجاری صفراوی، همچنین دریچه‌های قلب، روش مناسبی است.
اکوکاردیوگرافی در واقع روشی از سونوگرافی است که در بررسی قلب، ساختمان و حرکات آن و عروق بزرگ استفاده می‌شود. برخلاف عکسبرداری اشعه X ، CT و MRI با کمک اکوکاردیوگرافی می‌توان از حرکات قلب و عملکرد دریچه‌های آن نیز تصاویری به دست آورد.
شاید پرسش مهمی که در زمینه استفاده از این روش مطرح است، احتمال آسیب‌رسانی آن است. البته به گفته دکتر طبیب اکوکاردیوگرافی جنینی خطری برای مادر و جنین به دنبال ندارد و با وجود آن‌که جنین به صورت مداوم در حال حرکت است، در نتیجه برای اکوکاردیوگرافی باید تلاش شود تا نمای مورد نظر به دست آید. خوشبختانه تا به حال هیچ عارضه‌ای ناشی از انجام سونوگرافی و اکو قلب در کودکان گزارش نشده است.
دکتر طبیب با اشاره به ریسک فاکتورهای بروز بیماری‌های قلبی مادرزادی، می‌گوید: در صورت وجود سابقه فامیلی ابتلا به بیماری‌های قلبی مادرزادی، اکوکاردیوگرافی جنین لازم است. همچنین در مادران مبتلا به بیماری‌های متابولیک مانند دیابت، احتمال تولد نوزاد مبتلا به بیماری‌های قلبی بیشتر است.
سابقه بروز بیماری‌های عفونی، سقط‌های مکرر، نازایی مادر پیش از بارداری و مصرف دارو بویژه داروهای اعصاب در مادران، انجام اکوکاردیوگرافی را ضروری می‌کند.
به طور کلی، هنگامی که با کنترل روتین مادران ضربان قلب نامنظم جنین تشخیص داده شود، بررسی ساختمان قلب جنین ضرورت می‌یابد. همچنین در صورتی که حین سونوگرافی‌های روتین متوجه آنرمالی در قسمت‌های مختلف بدن شوند بررسی قلب جنین لازم است.
بازگرداندن ضربان قلب جنین به حالت طبیعی
با تشخیص اختلال در ضربان قلب جنین، می‌توان با تجویز دارو ضربان را به حالت طبیعی یا نزدیک به طبیعی رساند. همچنین با تشخیص بیماری‌های قلبی قبل از تولد زمینه برای درمان بیماران پس از تولد فراهم می‌شود.
دکتر طبیب با اشاره به این نکته مهم که نمی‌توان از بروز بیماری‌های قلبی در جنین جلوگیری کرد، می‌گوید: بیماری‌های قلبی مادرزادی تحت عوامل مولتی فاکتوریال از جمله ارث و عوامل محیطی بروز می‌کند، بنابراین نمی‌توان از آنها جلوگیری کرد. تنها با اکوکاردیوگرافی قلب جنین می‌توان آنها را تشخیص و نسبت به درمان بهنگام اقدام کرد.
به گفته وی، در حال حاضر درمان نارسایی‌ها و اختلالات ضربان قلبی جنین در کشور بخوبی انجام می‌شود؛ اما در زمینه اختلالات ساختمان قلب هنوز اقدامی نشده است. این در حالی است که در خارج از کشور بررسی‌هایی در زمینه درمان تنگی عروق جنین در حال انجام است.
اکوجنینی از چند سال گذشته به طور محدود در بخش رادیولوژی بیمارستان قلب شهید رجایی انجام می‌شد؛ اما اخیرا این بخش به طور مستقل در بخش اطفال راه‌اندازی شده است. در ضمن اگرچه در حال حاضر اکو جنینی تقریبا به صورت محدود در مراکز خصوصی انجام می‌شود، اما در مراکز دولتی، بیمارستان شهید رجایی در این امر پیشگام بوده است.
انجام اکوجنینی از هفته 18 بارداری
درست است که اکوجنینی روشی بسیار مهم و الزامی برای پیشگیری از تولد نوزادان مبتلا به نارسایی‌های جدی قلب است، اما در موارد غیرضروری توصیه نمی‌شود.
دکتر طبیب با بیان این‌که اکوجنینی معمولا اولین روش تشخیص و پیگیری بیماری‌های مادرزادی است، می‌افزاید: اکوجنینی معمولا از هفته 18 بارداری انجام می‌شود. البته این عمل برخلاف سونوگرافی که بیشتر در زنان باردار به صورت متوالی انجام می‌شود، در موارد غیرضروری توصیه نمی‌شود.
به این ترتیب، در صورتی که با انجام اکوجنینی بیماری قلبی در جنین تشخیص داده شود و این بیماری از جمله بیماری‌های پیچیده قلب باشد که نتوان پس از تولد آن را درمان کرد، با هماهنگی پزشکی قانونی اجازه ختم بارداری داده می‌شود.
وجود این روش تشخیصی از آنجا اهمیت می‌یابد که بدانیم احتمال بروز بیماری‌های قلبی مادرزادی، 8 در هزار تولد زنده است.
دکتر پریدخت داور، فوق‌تخصص قلب کودکان با بیان این مطلب می‌افزاید: در حال حاضر اکوکاردیوگرافی قلب جنین کمتر از 20 هزار تومان برای خانواده‌ها هزینه دربردارد. البته از آنجایی که این امر تاکنون رایج نبوده، تعرفه ثابتی برای آن تعریف نشده است؛ اما از وزارتخانه درخواست شده که تعرفه‌ای برای آن در نظر بگیرد.
بهاره صفوی
