باز هم به گفته کارشناسان امروزه جمعیت بیماران کلیوی و دیالیزی رو به افزایش است و همه ساله افراد زیادی در سراسر جهان به بیماری حاد کلیه که در مراحل اولیه علایم و نشانه‌ای ندارد، مبتلا می‌شوند. به این ترتیب در صورت عدم برنامه‌ریزی و پیشگیری، در آینده‌ای نه چندان دور دردی مشترک با عنوان نارسایی کلیه انسان‌های سر تا سر دنیا اعم از مسوولان و رجل سیاسی تا غریب‌ترین عضو ساکن روستاهای دورافتاده را با یکدیگر پیوند خواهد داد.
به گفته مسوولان و بر اساس محاسبات ستاد وزارت بهداشت، افزایش تعداد تخت‌های دیالیز به عنوان یک ضرورت مسجل شده است. متاسفانه ما نیز در کشور با روند روبه رشد بیماران دیالیزی مواجه هستیم. به گونه‌ای که جمعیت مبتلایان به بیماری‌های مزمن کلیه در سال 1380 حدود 16 هزار نفر گزارش شده بود که این رقم در سال 86 به 32 هزار نفر افزایش یافت. همچنین پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال 91 جمعیت مبتلایان دو برابر شود.
در حال حاضر بالغ بر 35 هزار بیمار کلیوی تحت دیالیز یا پیوند در کشور وجود دارد. بر اساس استانداردهای جهانی حدود 500 میلیون نفر در دنیا در معرض بیماری‌های کلیوی قرار دارند. به عبارت دیگر از هر 10 نفر یک نفر به نارسایی کلیه مبتلاست. حدود 49 درصد بیماران کلیوی تحت درمان پیوند کلیه، 3/5 درصد از روش درمانی دیالیز صفاقی و 47/5 درصد از دیالیز خونی استفاده می‌کنند.
همچنین با توجه به نرخ رشد جمعیت بیماران کلیوی در کشور، طی 10 سال گذشته تعداد بخش‌های دیالیز از 147 بخش به 336بخش افزایش یافته است که افزایش این تعداد تخت نیز به عنوان یک ضرورت، برای مسوولان مسجل شده است.
بر اساس آمارها، طی سال 86 حدود 58 درصد از بیماران کلیوی از سه نوبت دیالیز در هفته استفاده می‌کردند. 40 درصد بیماران از دو نوبت دیالیز در هفته و درصد کمی هم یک بار در هفته دیالیز می‌شدند. بنابراین تنها حدود 60 درصد بیماران از استانداردها بهره‌مند هستند.
در حال حاضر مجموعه بیماری‌های مزمن غیرواگیر بیش از 72درصد بار بیماری‌ها را در افراد بالای 30 سال تشکیل می‌دهد. در حالی که مرگ و میر ناشی از بیماری‌های عفونی در پایان این دهه 3 درصد کاهش می‌یابد، 17 درصد در این بیماری‌ها افزایش خواهد داشت. از طرف دیگر بیش از 80 درصد بودجه‌های بهداشت و درمان دنیا صرف این بیماری‌ها می‌شود.
راه آسان و کم هزینه، پیشگیری و تشخیص زودرس بیماری‌های مزمن غیرواگیر از جمله بیماری‌های کلیه و درمان‌هایی در جهت کند کردن سیر بیماری و جلوگیری از بروز عوارض آن است. این امر با آزمایش‌هایی ساده امکان پذیر است. به این ترتیب این بیماری در مراحل اولیه کنترل شده و خطر نارسایی کلیه انتهایی (دیالیز و پیوند) و مشکلات قلبی و عروقی ناشی از آن کاملا منتفی می‌شود.
دکتر احمد تارا، رئیس بیمارستان شهید مدرس و فوق تخصص کلیه، در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به نیاز دوره‌ای تجهیزات پزشکی از جمله دستگاه‌های دیالیز به نوسازی و همچنین جایگزینی دستگاه‌های جدید گفت: دربحث تجهیزات پزشکی روند جاری وجود دارد؛ به این ترتیب که این وسایل پس از ورود به کشور به کار گرفته می‌شوند و پس از مدتی نیاز به نوسازی دارند.
طی ده سال اخیر بسیاری از بخش‌های دیالیز در کشور به دستگاه‌های جدید مجهز شدند؛ اما در مقابل رشد زیاد بیماران نیازمند دیالیز و همچنین نیاز به گسترش بخش‌های جدید در عمل به ندرت از دستگاه‌های جدید برای نوسازی بخش‌های با دستگاه‌های قدیمی‌تر استفاده می‌شود.
وی در این باره ادامه داد: همان‌طور که مرکز مدیریت پیوند و بیماری‌های خاص وزارت بهداشت اعلام کرده کمبود جدی دستگاه‌های دیالیز در کشور مسجل شده است. بر این اساس نیاز کل کشور به دستگاه‌های دیالیز بین 2 تا 3 هزار دستگاه تخمین زده می‌شود.
در حال عادی حداکثر سالانه 150 تا 200 دستگاه تامین می‌شود. همچنین به طور متوسط قیمت این دستگاه‌ها بین 12 تا 15 میلیون تومان برآورده می‌شود که در کنار آن هزینه‌های سیستم‌های تصفیه آب و کل مواد مصرفی نیز وجود دارد.
ضرورت قرار گرفتن پیوند در گروه بیماران خاص
دکتر تارا قرار نگرفتن پیوند در ردیف بیماران خاص را از جمله چالش‌های بزرگ بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه عنوان کرد و افزود: بسیار ضروری و توجیه‌پذیر است که پیوند نیز در گروه بیماران خاص قرار گیرد. مشکلات این بیماران تنها محدود به خاص بودن آنها نیست؛ چرا که این بیماران در شرایط فعلی با قیمت بسیار بالای داروهای پس از پیوند مواجه هستند.
قیمت داروهای پیوند بویژه برای 6 ماه اول پس از پیوند نسبت به 3 سال گذشته به طور متوسط تا 20 برابر افزایش پیدا کرده است که این امر اغلب از توان بیماران خارج بوده و بعضا ممکن است درمان‌های ارزان قیمتی برای آنها استفاده شود که مسلما در طول عمر کلیه پیوندی موثر خواهد بود.
رئیس بیمارستان شهید مدرس در ادامه پوشش بیمه‌ها در بیماران کلیوی را نامناسب ارزیابی کرد و گفت: به دنبال سیاست‌های واگذاری در کل کشور و علی‌رغم تاکید مسوولان دولتی و نمایندگان مجلس بر عدم قرار‌گیری نظام سلامت در بحث‌های واگذاری، حرکتی بسیار گسترده‌تر از سایر بخش‌ها در واگذاری تعهدات دولتی نه به بخش خصوصی بلکه به خود مردم صورت گرفته است؛ البته این روند با توجه به توسعه ساختار حکومتی کشورها غیرقابل اجتناب بوده است. اما، در سایر کشورها برای رفع مشکل، انجمن‌ها و بنیادهای خیریه جایگاه خالی دولتی را در این زمینه پر کرده‌اند.
این در حالی است که پیش بینی می‌شود تاسیس بنیاد ملی کلیه ایران با چند سالی تاخیر همراه باشد فاصله‌ای که بسیاری از بیماران از مشکل کاهش حمایت سیستم دولتی صدمه جدی خواهند خورد بنابراین پوشش بیمه‌ها دارای امواج افزایش و کاهش فراوانی در 3 سال اخیر بوده به طوری که از رایگان بودن کل داروها تا واگذاری کل هزینه‌ها به بیماران در هر چند ماه خبرهای جدیدی دریافت می‌کنیم.
هزینه‌های کمرشکن تامین داروهای پیوندی در کشور
وی با اشاره به استفاده از داروهای ایرانی در بیماران کلیوی و حذف سوبسید انواع خارجی آن گفت: معمولا برای نظردهی در مورد داروها چه تاثیرپذیری و چه تاثیرناپذیری نیاز به تحقیقات گسترده و چندین ساله است. متاسفانه مطالعه قابل قبولی چه در جهت تایید اثرات داروهای ایرانی و چه در مورد عوارض آنها آن‌گونه که بیماران اعلام می‌کنند یا بعضا به آنها القا می‌شود انجام نشده است.
انجمن نفرولوژی ایران که نظرات متخصصان کشور را اعلام کرده؛ حداقل برای سال اول با مسوولان به توافق رسیده بود که داروهای خارجی در پوشش سوبسید قرار داشته باشند و پس از آن داروی ایرانی تحت پوشش قرار گیرد. اما متاسفانه پس از سه ماه از توافق، تعهد پوشش سال اول نیز حذف شد. به این ترتیب هزینه داروهای پیوند در ماه‌های اول بسیار کمرشکن شده است طوری که اگر پزشک بخواهد از داروهایی که تا دو سال قبل در کشور استفاده می‌شد و اطمینان کافی به تاثیر آن وجود داشت استفاده کند؛ بیمار باید ماهانه به طور متوسط مبلغ 400 هزار تومان پرداخت کند. از طرف دیگر برای بیماری که دچار پس زدگی کلیه شده و مقاوم به درمان‌های ارزان است هزینه یک دوره درمان بیمار به طور متوسط 4 تا 6 میلیون تومان برآورد می‌شود؛ که پرداخت این رقم برای معدود افرادی بدون کمک سایرین ممکن خواهد بود.
خرید و فروش زندگی
رئیس بیمارستان شهید مدرس در ادامه در رابطه با خرید و فروش کلیه و اقدام به فروش کلیه در زمان حیات گفت: به طور اشتباه در ایران به عمل اهدای کلیه به عنوان فروش اطلاق می‌شود. از آنجا که ارزش واقعی کلیه بسیار بیشتر از مبالغ رد و بدل شده است، کلمه اهدا بسیار مناسب‌تر است. مسلما اگر در امر پیوند در سمت دیگر، بیماری مشکلش رفع نمی‌شد معدود افرادی حاضر بودند با این مبالغ کلیه خود را اهدا کنند.
دکتر تارا در ادامه با اشاره به فعالیت‌های بیمارستان شهید مدرس گفت: این مرکز وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بوده و به عنوان تنها بیمارستان دولتی دانشگاهی کل شمال غرب تهران است که جمعیت تحت پوشش بالقوه زیادی دارد. از طرفی این بیمارستان تنها در چند رشته فعالیت داشته و بویژه در زمینه قلب و کلیه در سطح بهترین بخش‌های کشور محسوب می‌شود. بیمارستان شهید مدرس در رشته کلیه جزو معدود بخش‌های کشور است که از کلیه شاخه‌های آن از جمله دیالیز خونی، دیالیز صفاقی، بیماری‌های کلیه، پیوند کلیه، مسائل عروقی کلیه و فوریت‌های کلیه برخوردار است.