ژنوم سرطان، خطر آفتاب و سیگار را آشکار ساخت

ژنوم سرطان، خطر آفتاب و سیگار را آشکار ساخت

  

ژنوم سرطان، خطر آفتاب و سیگار را آشکار ساخت

دانش > پزشکی  - پژوهشگران برای نخستین بار توانستند توالی ژنوم سرطان را کامل کنند. نتایج بدست آمده از تعیین توالی ژنی سرطان‌های پوست و ریه، نشان می‌دهد که می‌توان با قطع مصرف سیگار، از خیلی از جهش‌ها پیشگیری کرد.

مجید جویا: پژوهش‌گران توالی ژنتیکی دو نوع سرطان (سرطان پوست و سرطان سلول‌های کوچک ریه) را تکمیل کرده‌اند، و نتایج آن آشکار ساخته که این ژنوم‌ها نشانه‌هایی از کارسینوژن‌های (عوامل سرطان‌زا) مربوط به آنها را با خود دارند: خورشید و دود. در سراسر جهان، این دو بیماری هرساله قریب به 250 هزار نفر قربانی می‌گیرند، به رغم این حقیقت که، هر دو آنها تا حد زیادی قابل پیشگیری هستند.


تومور زمانی رشد می‌کند که DNA یک سلول نرمال تخریب شود، و آن سلول را قادر سازد تا به نحو غیر قابل کنترلی تکثیر شود. دانشمندان در نظر دارند تا با تعیین توالی و فهرست کردن همه جهش‌های ژنی در یک نوع تومور منحصر به فرد از چند نفر، ژن‌هایی را که بیشتر از همه مستعد تخریب هستند، شناسایی کنند، تا فرایندی را که به تعمیر DNA می‌انجامد بشناسند، و داروهایی را بسازند که برخی انواع خاص تخریب را خنثی کند.

به گزارش هفته نامه نیچر، دانشمندان پروژه تعیین توالی سرطان در انستیتوی Wellcome Trust Sanger در هینگستون، در نزدیکی کمبریج انگلستان و همکارانشان در موسسات درگیر در پروژه، توالی ژنتیک خطوط سلولی گرفته شده از بیماران مبتلا به سرطان سلول‌های کوچک ریه و یا ملانومای بدخیم (یک نوع سرطان پوست) را در مقاله‌ای که هفته قبل منتشر شده، تشریح کردند.

این مقالات به تکمیل توالی ژنوم چهارم و پنجم سلول‌های سرطانی اشاره دارد، و تنها یک سال پس از انتشار مقاله اولین ژنوم سرطانی از یک بیمار مبتلا به لوسمی (سرطان خون) است که توسط گروهی از پژوهشگران دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن واقع در سنت لوئیز انجام شد. ژنوم سرطان سینه نیز در ماه اکتبر سال جاری توسط گروهی به رهبری پژوهشگران کانادایی انجام شده بود، و انتظار می‌رود که ده‌ها پژوهش دیگر در زمینه تعیین توالی نیز، در جریان برنامه تعیین اطلس ژنوم سرطان موسسه ملی سرطان ایالات متحده، در بتسدای مریلند منتشر شود (این پروژه در طول دو سال آینده 275 میلیون دلار از موسسه ملی سلامت در این کشور دریافت خواهد کرد).

متیو میرسون، یک متخصص ژنومیک سرطان در انستیتوی سرطان دانا فاربر در بوستون ماساچوست، که در این پروژه دخالت نداشت، می‌گوید: «ما در میانه یک پیشرفت انفجاری در تعیین توالی ژنی سرطان قرار داریم. تعیین کامل توالی ژنی، موجی از آینده، هم برای کشف ژن سرطانی و هم نهایتا برای درمان سرطان است».

هر پانزده سیگار، یک جهش دیگر
پیتر کمپبل، یک هماتولوژیست و متخصص ژنومیک سرطان در انستیتوی سنگر که در جدیدترین تحقیقات حضور داشته است، می‌گوید که تعداد جهش‌های ژنتیکی که توسط آنها شناسایی شده است، واقعا قابل توجه است: 33345 برای ملانوما و 22910 برای سرطان ریه. جهش‌ها به طور یکنواخت در ژنوم توزیع نشده بودند؛ خیلی از آنها در خارج از محدوده‌های کدگذاری ژنی قرار داشتند، که به این معنی است که سلول‌ها، دی‌ان‌ای تخریب شده در این نواحی کلیدی را دوباره تعمیر کرده بودند.

به گفته کمپبل، یافته‌ها به پاسخ دادن به سوالات دیرینه‌ای در مورد سرطان کمک می‌کند، سوالاتی مانند اینکه آیا عوامل سرطان‌زا مستقیما باعث جهش می‌شوند و یا خیر، و یا اینکه سرطان خودش با قطع عملکرد مکانیزم‌های تعمیر دوباره دی‌ان‌ای، مسئول ایجاد جهش است. گروه دریافت که بیشتر جهش‌ها، جابجایی‌های تکی در دی‌ان‌ای بودند که می‌شد آنها را به تاثیرات سرطان‌زایی مواد شیمیایی در دود تنباکو نسبت داد (در مورد ژنوم سرطان سلول‌های کوچک ریه) یا نور ماورا بنفش (در ژنوم ملانوما)، و به این ترتیب این نظریه که این دو سرطان تا حد زیادی قابل پیش‌گیری هستند، با یافته‌های آن همخوانی دارد. گروه، تخمین می‌زند که هر 15 سیگار دود شده، به یک جهش در دی‌ان‌ای منجر می‌شود. کمپبل می‌گوید: «هر بسته سیگار مانند یک دور بازی رولت روسی است. بیشتر این جهش‌ها در جایی اتفاق می‌افتند که تاثیری بر ژنوم ندارد و خرابی عمده‌ای را سبب نمی‌شود، ولی هر چند وقت یک بار، آنها به یک ژن سرطانی بر‌می‌خورند».

تحقیقات در زمینه سرطان ریه همچنین یک جهش عود کننده را مشخص کرد (یک تکرار در کروماتین) که در ژن CHD7 اتفاق می‌افتد، که فعالیت دیگر ژن‌ها را تنظیم می‌کند. گروه پیش از این و در سال 2008، وجود این جهش را تشخیص داده بودند، ولی تحقیق جدید وجود آن را در سه خط مجزای سلولی تایید می‌کند. چنین جهش‌های عود کننده‌ای، می‌توانند به ژن‌های کلیدی سرطانی که اهداف خوبی برای درمان‌های دارویی هستند اشاره کنند.

با این حال، برخی از دانشمندان، در مورد فواید تعیین توالی ژنی سرطان، با احتیاط بیشتری حرف می‌زنند. استیو الج، یک متخصص تتخریب دی‌ان‌ای و ژنتیک سرطان در دانشکده پزشکی هاروارد در بوستون، تحت تاثیر نتایج تحقیق اخیر قرار گرفته بود، ولی می‌گوید که تاثیر احتمالی آن روی تشخیص و درمان سرطان، تا زمانی که دانشمندان صدها توالی را در اختیار داشته باشند، احساس نخواهد شد. او می‌گوید: «این کار هنوز خیلی پرهزینه است، و من فکر می‌کنم که تمام این تلاش‌ها باید با میزان مشابهی از تلاش‌ها برای تحقیق بر روی عملکرد ژن‌ها ترکیب شوند تا به نتیجه دلخواه برسند».