صمیمیت والدین و مهارت پزشکان

لزوم آماده سازی روانی کودکان برای انجام اعمال جراحی
صمیمیت والدین و مهارت پزشکان

 
ماندانا سلحشور

متاسفانه گاهی مواردی پیش می آید که کودکی نیاز به بستری شدن در بیمارستان، انجام آزمایش های گوناگون و عمل جراحی دارد. از این رو روانشناسان و مشاوران درمانی توصیه می کنند در شرایطی که کودک از سلامت جسمانی برخوردار است و هیچ حادثه و رویدادی برای او پیش نیامده است، پدر و مادر یک بار مراحل مختلف بستری شدن را (حتی به صورت اجرای نمایشنامه یی ساده و کوتاه) با او مرور کنند تا در صورت نیاز، کودک آمادگی ذهنی لازم را برای رویارو شدن با چنین شرایطی داشته باشد. انجام یک عمل جراحی انتخابی (تمرینی) نه تنها موجب کاهش اضطراب کودک می شود، بلکه فرآیند درمان و رسیدگی به موقعیت دشوار بیماری را نیز تسهیل می کند. برای مثال تصور کنید کودکی افتاده و پای او ترک برداشته است.
.


 این کودک نیاز به عکسبرداری از استخوان پا دارد. اگر کودک از قبل با مراحل درمانی خود آشنا باشد (حتی به صورت عکس، فیلم و...) راحت تر و بهتر مراحل عکسبرداری را می پذیرد و پزشک جراح نیز زودتر می تواند او را مداوا کند تا کودکی که گریان و فریادکنان از عمل عکسبرداری می ترسد و امتناع می ورزد. دادن آگاهی های اولیه و ضروری به کودک از یک طرف ذهنیت وحشتناک او را از آزمایش های پزشکی از بین می برد و از طرف دیگر احساس ترس و بی تابی او را کاهش می دهد. پدر و مادر باید به کودک شان کمک کنند خود را با موقعیت بیمارستان سازگار کند و ناراحتی های ناشی از مراحل درمانی را راحت تر بپذیرد.

تمام کودکان در هر سن و سالی که باشند اگر نسبت به رویداد پیش آمده آگاه و مطلع باشند، بهتر با مشکل کنار خواهند آمد. بدیهی است برای آماده سازی ذهن کودک، ابتدا پدر و مادر باید خود ذهنیتی درست درباره بیماری و مراحل درمان آن داشته باشند تا بتوانند کمک های لازم را به کودک شان بکنند.

آمادگی والدین

به طور حتم، داستان های ترسناک بی شماری از زبان پدربزرگ ها و مادربزرگ ها درباره لحظه بحرانی جدا شدن پدر و مادر از کودک هنگام بستری شدن کودک در بیمارستان ها شنیده اید. در گذشته در بیمارستان ها قوانین سخت تری در بخش کودکان اجرا می شد. برای مثال اغلب جراحان در ملاقات اولیه، بدون هیچ آمادگی و مقدمه یی می گفتند «همین امروز باید عمل شود» و پرستاران سعی می کردند کودک را سریع در اتاقی بستری کنند تا او را برای انجام عمل جراحی آماده کنند.

اما امروزه اغلب بیمارستان ها در بخش کودکان، امکاناتی برای والدین پیش بینی کرده اند که در صورت لزوم حداقل یکی از آنها بتواند کنار کودک باشد و او را تا پایان مراحل مختلف آزمایش ها و عمل جراحی (در حد امکان) همراهی کند. در این گونه شرایط اغلب والدین نیز مضطرب، نگران و تحت فشار عصبی هستند و ممکن است خود به کمک و حمایت نیاز داشته باشند. از این رو پزشکان، پرستاران و کادر درمانی بیمارستان سعی می کنند آنچه را که لازم است پدر و مادر درباره بیماری کودک بدانند، به اطلاع آنها برسانند. آنها قصد دارند استرس ها و نگرانی های آنها را کاهش دهند. یکی از مواردی که گاهی موجب پریشانی فکر والدین می شود، بیهوشی ضمن عمل جراحی است. امروزه مراحل مختلف بیهوشی با استفاده از دستگاه های جدید و پیشرفته یی صورت می گیرد که دقت و حساسیت بسیار بالایی دارند.

مورد دیگر زمانی است که کودک احتیاج به بستری شدن طولانی مدت تری دارد. اغلب بیمارستان ها امکاناتی برای والدین فراهم کرده اند که آنها بتوانند کنار فرزندشان بمانند. در ضمن سایر اعضای خانواده هم می توانند در طول روز به ملاقات کودک بیایند. کودک هم می تواند به محض بهبودی نسبی (تا زمانی که مرخص نشده است) با سایر کودکان به بازی یا تماشای تلویزیون بپردازد.

شرح مشکل
در مواردی که کودک دچار بیماری شده است و نیاز به بستری شدن در بیمارستان و عمل جراحی دارد، پدر و مادر می توانند درباره عمل جراحی در یک فرصت مناسب، خیلی ساده با کودک شان صحبت کنند. برای کودک متناسب با سن و میزان درک و فهم او از نوع بیماری و مراحل درمانی توضیحاتی بدهید. سعی کنید از واژگانی که موجب ترس و وحشت کودک می شود، مثل بریدن، پاره کردن، بخیه زدن و... استفاده نکنید. تنها بگویید «جراح با مهارت خودش مشکل تو را حل می کند». همچنین می توانید برای کاستن از میزان اضطراب کودک این نکته را به او یادآور شوید که خیلی از کودکان دچار این گونه بیماری ها و ناراحتی ها می شوند که با چند روز بستری شدن در بیمارستان حال شان خوب می شود و زود به خانه برمی گردند.

نکته یی که کودکان کمتر به زبان می آورند اما موجب ترس و نگرانی آنها می شود، آن است که تصور می کنند پدر و مادرشان همه چیز را به او نمی گویند. به عبارتی تصور می کنند اوضاع وخیم تر از آن چیزی است که پدر و مادر می گویند. والدین برای جلب اعتماد کودک باید این اطمینان را به کودک بدهند که گفته هایشان عین حقیقت است و چیزی را از او مخفی نکرده اند تا به این ترتیب ترس را از دل کودک دور کنند. علاوه بر آن بهتر است والدین سعی کنند همیشه حقیقت را به او بگویند و او را گمراه نکنند.
رویارو شدن با ترس های کودکیکی از نکاتی که ممکن است موجب ترس کودک از عمل جراحی شود، تحمل دردهای ناشی از عمل است. پدر و مادر برای اینکه نگرانی او را در این مورد کاهش دهند، می توانند برای او شرح دهند که هنگام عمل، او را خواب می کنند و او چیزی از عمل جراحی نخواهد فهمید. آنها می توانند برای کودک توضیح دهند که او با داروی بیهوشی به خوابی عمیق و راحت فرو خواهد رفت و پس از پایان عمل جراحی از خواب بیدار خواهد شد.

باز هم تکرار می شود سعی کنید از به کار بردن هرگونه کلمه یا جمله یی که موجب هراس کودک شود، جداً بپرهیزید. نگویید «تو با گاز بیهوش می شوی» یا «با تزریق آمپول بیهوش ات می کنند» زیرا کودک ممکن است بعدها این گاز را با گاز آشپزخانه که سمی است، یکی بگیرد و شما را دچار مشکل کند. این اطمینان را به کودک بدهید که شما در تمام مراحل درمان در کنار او خواهید بود و بعد از اینکه او از خواب بیدار شود، می تواند شما را با اسباب بازی مورد علاقه اش ببیند. چنانچه بعد از عمل هم کودک احساس درد داشته باشد، پزشکان یا پرستاران می توانند داروهایی به او بدهند که درد او را آرام کند.

در ضمن این نکته را به کودک یادآور شوید که مطرح کردن ترس ها و نگرانی ها کاملاً طبیعی و عادی است و هر فردی در چنین شرایطی ممکن است دچار ترس شود. بکوشید هرگونه سوء تفاهم، بدفهمی و سوءتعبیر درباره عمل جراحی را رفع کنید. اگر فرزندتان نوجوانی 15- 14ساله است، او را تشویق کنید تا با مطالعه و خواندن کتاب های علمی- پزشکی ساده درباره کارکرد اندام های مختلف بدن آگاهی یابد و درک خود را از نوع بیماری و عمل جراحی بالا ببرد.

یکی دیگر از نگرانی هایی که اغلب کودکان در تمام سنین هنگام عمل جراحی به آن دچار می شوند، دیده شدن اندام های خصوصی بدن شان است. اگر عمل جراحی مستقیماً روی اندام های جنسی کودک است، این اطمینان را به او بدهید که پزشکان و پرستاران برای انجام این عمل ناگزیر به معاینه و پانسمان هستند و او نباید از آنها خجالت بکشد یا احساس شرمندگی و گناه کند.

کودک را تشویق کنید هرگونه پرسشی درباره تجربه بیمارستانی و مشکل سلامتی اش دارد، از شما بپرسد. تمامی پرسش های کودک را با جدیت و شفافیت (تا حد توان درک کودک) پاسخ دهید. همچنین این فرصت را به کودک بدهید که پرسش های خود را مستقیم از پزشکان و پرستاران بپرسد.
رهایی از احساس گناهبرخی از کودکان بر این باورند که بیماری ها و مشکلات جسمی آنها تنبیهی برای بدرفتاری ها و لجبازی های آنهاست. آنها ممکن است این موضوع را به زبان نیاورند، ولی این احساس را می کنند و معتقدند خودشان موجب آن بیماری شده اند.

برای کودک توضیح دهید که بیماری او نتیجه رفتار یا کج خلقی های او و عمل جراحی هم تنبیهی برای آرام ساختن او نیست. از طرف دیگر، اگر مشکل کودک ناشی از حادثه یا تصادفی باشد که کودک از انجام آن نهی شده بوده است، تاکید شما باید بر این باشد که تنها بی احتیاطی او موجب این پیشامد شده است و صدمه و آسیبی که او دیده، هیچ ارتباطی با تنبیه شدن او ندارد. از این رو بهتر است هرگاه قصد دارید تذکری درباره رعایت نکته های ایمنی و سلامتی به کودک بدهید، توجه کنید دلیل احتیاط را حتماً برایش شرح دهید و او را بی جهت از موضوع های واهی نترسانید. برای مثال به او نگویید «چون تو به حرف پدر گوش نکردی، افتادی و پایت شکست».

شرح مراحل درمان
سعی کنید کتاب های علمی- پزشکی ساده یی که در حد فهم و درک کودک نوشته شده است، تهیه کنید و برای او بخوانید و درباره مطالب آن با کودک حرف بزنید. برای کودک خردسال می توانید لوازم پزشکی اسباب بازی بخرید و از او بخواهید با گذاشتن گوشی پلاستیکی روی قلب شما یا گرفتن درجه تب یا پانسمان انگشت دست تان او را با کارهای پزشکان و پرستاران آشنا کنید. به خاطر داشته باشید در تمام مراحل درمان، از رفتارها، کلمات، حرکات بدن، آهنگ صدا و تغییرات چهره تان طوری نباشد که موجب ترس و نگرانی کودک شود. اگر شما بترسید و هول کنید، به طور حتم کودک هم با مشاهده شما خواهد ترسید.
روز جراحی

هنگامی که به بخش مخصوص جراحی می روید، به طور حتم پرستار یا روانشناس بخش درصدد آرام کردن و دادن رهنمودهایی به شما برای مقابله با ترس و اضطراب کودک برمی آیند. شما می توانید بعد از جراحی و به محض بیدار شدن کودک، نزد او بروید. در طول مدتی هم که کودک در اتاق مراقبت های ویژه به سر می برد، شما می توانید دستورات لازم را برای رفتن به بخش بگیرید و وسایل لازم را برای راحتی کودک فراهم کنید. برای دانستن نکات لازم هیچ احساس خجالت و شرمندگی نکنید و هرگونه پرسشی (چه در طول بستری شدن در بیمارستان و چه هنگام مرخص شدن و به خانه رفتن) که در زمینه رسیدگی به وضع کودک تان دارید، از پزشکان و کادر درمانی بیمارستان بپرسید 

http://www.etemaad.ir/Released/88-05-29/247.htm