دکتر مهرانگیز توتونچی
در هر دو جنس، حداکثر توده استخوانی در 35 سالگی حاصل می‌شود. از 50 سالگی به بعد، هم مردان و هم زنان شروع به از دست دادن بافت استخوانی می‌کنند. زنان در مقایسه با مردانی که دارای سن و نژاد مشابه هستند دارای محتوای معدنی کمتری در استخوان‌های خود می‌باشند. در 80 سالگی بعضی از زنان سفیدپوست که درمان نشده‌اند، 30 تا 50 درصد از توده اسکلتی خود را از دست می‌دهند.
پوکی استخوان ناشی از یائسگی سالانه 1.3 میلیون شکستگی را باعث می‌شود که 250 هزار شکستگی در هیپ (ناحیه اتصال مفصل ران به لگن) و در افراد بالاتر از 45 سال اتفاق می‌افتد و تقریبا 15 درصد بیماران در عرض یک سال فوت می‌کنند. البته آقایان نیز در 65 سال به بالا دچار یائسگی می‌شوند.
پوکی استخوان به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود: پوکی استخوان اولیه اغلب ناشی از پیری است و زنان بین 55 تا 70 ساله را گرفتار می‌کند و شایعترین محل شکستگی در ستون مهره‌ها و استخوان‌های دراز و هیپ است. پوکی استخوان ثانویه به صورت شکستگی ناشی از یک بیماری خاص است مانند: یائسگی، مصرف زیاد کورتون و داروهای ضد صرع، پرکاری غدد پاراتیروئید و تیروئید، دیابت، لوسمی، مصرف الکل، سیگار، کافئین، بی حرکتی و درمان با هپارین به مدت طولانی.
عوامل مهم و مؤثر در پوکی استخوان عبارتند از: زمینه ژنتیکی، شیوه زندگی، عادت غذایی، فعالیت بدنی، بیماری زمینه‌ای، سن یائسگی، یائسگی زودرس و پایین بودن وزن بدن کمتر از 58کیلوگرم. در زنان بعد از دوران یائسگی توازن منفی کلسیم به میزان 40 میلی گرم در روز وجود دارد و از طرفی مصرف کلسیم نیز به میزان قابل توجهی کمتر از کلسیم از دست رفته است. توصیه می‌شود که خانمها بعد از یائسگی حداقل به میزان 1.5گرم و مردان 0.8 گرم کلسیم در روز مصرف کنند همچنین مصرف ویتامین D یا روزانه 10 دقیقه نور آفتاب مفید است.
تغذیه در جلوگیری از بیماری پوکی استخوان نقش اول را دارد: افزودن میزان کلسیم و ویتامینD در رژیم غذایی و در صورت عدم تحمل شیر، استفاده از مواد حاوی لاکتاز، تعدیل در مصرف کافئین و پروتئین و در صورت عدم تأمین مواد مورد نیاز در رژیم غذایی، مکمل کلسیم و ویتامین D توصیه می‌شود. ورزش و پیاده روی و تمرینات با وزنه نیز بسیارمفید است. مؤثرترین روش موجود برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان در زنان یائسه، استروژن درمانی جایگزین است که در 5 سال اول یائسگی بیشترین اثر را دارد. داروهای جدید دیگری نیز وجود دارند ولی با توجه به عوارض و هزینه بالای درمان و دارو، باز می‌رسیم به این مطلب که پیشگیری بهتر از درمان است.