ایرانی‌ها، بانمک‌‌ترین مردم جهان

این البته اولین هشدار در مورد گرایش ایرانیان به نمک نبود. «میزان استاندارد مصرف نمک بین‌ 4تا 5 گرم در روز است در حالی که ایرانیان به طور متوسط روزانه 13 تا 15 گرم نمک مصرف می‌کنند و مصرف بیش از حد نمک عامل بروز بسیاری از بیماری‌های متابولیک است.» رئیس اداره بهبود تغذیه وزارت بهداشت چندی قبل با اعلام این خبر اضافه کرده بود: «ایرانیان به طور متوسط بیش از 3 برابر میزان مجاز نمک مصرف می‌کنند.»

به گفته پریسا ترابی، علاوه بر کاهش میزان مصرف نمک در کشور، نوع نمک مصرفی نیز مهم است: «نمک مصرفی مردم باید تصفیه شده و یددار باشد و همه نمک‌های موجود در بازار باید این مشخصات را داشته و مورد تأیید وزارت بهداشت باشند. البته هنوز هم ممکن است در مکان‌هایی به صورت پراکنده شاهد عرضه نمک‌های غیر‌مجاز باشیم که باید جمع آوری شوند.» ترابی همچنین با اشاره به مصرف بیش از حد شکر و شیرینی‌ها در کشور، علت افزایش چاقی و اضافه وزن در کشور را همین موضوع می‌داند و می‌گوید: «با وجود آن‌که شاهد افزایش مصرف شیرینی‌ها و چاقی افراد هستیم اما این میزان به اندازه مصرف بیش از حد نمک نگران‌کننده نیست.»

 مقایسه آمار پیشین
سال گذشته، اداره بهبود تغذیه جامعه معاونت سلامت وزارت بهداشت اعلام کرده بود که سرانه مصرف نمک در کشور 5 برابر توصیه سازمان‌های بین‌المللی است اما این آمار در سال 87 به 3 برابر رسید. آیا آمارها با هم تناقض دارند؟ این بار استثنائاً این‌طور نیست. نکته اینجاست که مقدار مصرف نمک ایرانیان نسبت به سال پیش تغییری نکرده، بلکه توصیه‌های تغذیه‌ای و بهداشتی کمی تغییر کرده است!

بنا به گزارش اداره بهبود تغذیه جامعه معاونت سلامت وزارت بهداشت، سال گذشته نیز سرانه مصرف نمک در کشور10 تا 15 گرم در روز برای هر فرد بوده که این میزان بنابر توصیه سال پیش سازمان‌های بین‌المللی باید به 2 تا 3 گرم در روز کاهش می‌یافته و این مقدار در سال 2008 میلادی و 87 شمسی به 6 گرم در روز افزایش یافته.

بر اساس تحقیقات انجام شده از سوی اداره بهبود تغذیه جامعه معاونت سلامت وزارت بهداشت در سال 86، از هر 800 مورد مرگ‌و‌میر در کشور 300 مورد ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی است؛ با توجه به شیوع بالای بیماری‌های قلبی عروقی و فشار خون بالا در کشور، مصرف زیاد نمک به عنوان یکی از مهمترین عوامل خطر در بروز این بیماری‌ها محسوب می‌شود.

 مصرف افراطی نمک؛ مشکل جهانی
البته این مشکل در سایر نقاط جهان نیز وجود دارد و ظاهراً انگلیسی‌ها بیش از ملل دیگر با این مشکل مواجه هستند. مدتی پیش برای حل این معضل، در برخی از شعبه‌های توزیع غذا، نمکدان‌هایی توزیع شد که سوراخ‌های کمتری داشتند تا شاید به این ترتیب مردم نمک کمتری مصرف کنند اما این کار به عقیده برخی کارشناسان «بیهوده» و حتی «مضحک» اعلام شد. این کارشناسان می‌گویند: تعداد سوراخ‌های یک نمکدان نمی‌تواند راهی برای جلوگیری از مصرف بیش از حد نمک برای مردم باشد و مردم با استفاده از این نوع نمکدان‌ها، فقط وقت بیشتری برای شور کردن غذایشان صرف می‌کنند!

از آنجایی که مصرف بیش از حد نمک می‌تواند باعث افزایش فشار خون، افزایش خطر بروز سکته مغزی و حمله‌های قلبی شود، آژانس استانداردهای غذایی قصد دارد برای رفع این معضل، میزان نمک موجود در 85 نوع از غذاهای مورد مصرف مردم انگلستان از جمله: نان، غلات صبحانه، پنیر، غذاهای آماده، انواع کیک و شیرینی، بیسکوئیت‌ها، گوشت و سایر غذاهای دیگر را کاهش دهد.

اگرچه، برخی از متخصصان معتقدند چنین اقداماتی نمی‌تواند زندگی افراد در معرض خطر را نجات دهد.

در تحقیقی که در سال 2004 توسط آژانس استانداردهای غذایی در انگلستان انجام شد، مشخص شد 16 میلیون انگلیسی دچار پر فشاری خون یا بیماری فشار خون هستند که به خاطر اینکه هیچ علائمی ندارد، بیماری خطرناکی است.

افراد دچار فشار خون معمولاً سه برابر بیشتر از افرادی‌که فشار خونشان طبیعی است، در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی یا سکته مغزی قرار دارند. هر سال تقریباً 67 هزار نفر در اثر سکته و حدود 238 هزار نفر در اثر بیماری‌های قلبی در انگلستان جان خود را از دست می‌دهند، بنابراین کاهش میانگین مصرف نمک می‌تواند جان بسیاری از افراد را نجات دهد.

 مقدار مجاز یعنی چه‌قدر؟
همان‌طور که مصرف نمک برای حفظ سلامت بدن ضروری است، مصرف بیش از حد مورد نیاز بدن نیز می‌تواند دردسرساز باشد؛ به طوری‌که بسیاری از پزشکان از نمک با عنوان «سم سفید» یاد می‌کنند. البته در انگلستان، مصرف روزانه نمک هر فرد از 5/9 گرم در سال 2000 به 6/8 در سال 2008 کاهش یافته اما هنوز هم این مقدار زیاد است و میزان مصرف هر نفر باید به 6 گرم در روز برسد. نکته‌ای که نباید فراموش شود این است که مقدار نمک مصرفی برای کودکان باید بسیار کمتر از 6 گرم در روز باشد؛ کودکان زیر یک‌سال حتی کمتر از یک گرم در روز، کودکان بین یک تا سه سال حدود 2 گرم، کودکان 4 تا 6 سال به 3 گرم نمک در روز نیاز دارند و بین 7 تا 10 سال نیز می‌توانند 5 گرم نمک در روز مصرف کنند. لازم به ذکر است که این مقادیر، بیشترین میزان مجاز مصرف نمک برای کودکان بوده و والدین بهتر است میزانی کمتر از این مقدار را برای کودکان خود به کار ببرند.

6 گرم نمک برابر است با یک قاشق چایخوری پر از نمک. البته اندازه‌گیری نمک مصرفی روزانه کار دشواری است چراکه بین 65 تا 85 درصد از نمک مصرفی، در غذاهای آماده وجود دارد و روی میز یا غذایی که پخته می‌شود، نیست. نان، غلات صبحانه، بیسکوئیت‌ها، آجیل بوداده و غذاهای آماده می‌توانند نمک زیادی داشته باشند که البته خوراکی‌های شوری مانند چیپس و پفک، پنیر و زیتون را نباید فراموش کرد. در این زمینه، برچسب غذاها هم ممکن است کمک‌‌کننده باشند. برای پیدا کردن مقدار نمک موجود در هر ماده خوراکی، باید میزان سدیم موجود در غذا را از روی برچسب غذا پیدا کرد که جزئی از نمک (کلرید سدیم) است. به عنوان مثال، وجود 5/0 گرم نمک در هر صد گرم ماده غذایی زیاد است، کمتر از 5/0 گرم متعادل و زیر 1/0 گرم، کم است. برای اندازه‌گیری مقدار نمک می‌توان مقدار سدیم موجود را در 5/2 ضرب کرد. به این ترتیب با توجه به مقدار غذاهایی که در روز مصرف می‌کنید، میزان نمک مصرفی‌تان نیز مشخص می‌شود.

 آیا نمک برای همه بد است؟
برخی از متخصصان تغذیه معتقدند نمک بدون هیچ دلیل قطعی، به یک دیو تبدیل شده است. بنابر تحقیقی جهانی که در سال 1988 بر روی 10 هزار نفر انجام شد، هیچ دلیلی مبنی بر رابطه مستقیم مصرف نمک و افزایش فشار خون پیدا نشده و تنها مورد مشخص این است که با افزایش مصرف نمک، احتمال پرفشاری خون هم‌زمان با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد.

برخی از این کارشناسان معتقدند تنها بعضی از مردم به مصرف نمک حساس هستند و این افراد به همان اندازه که افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، کبد و کلیه باید مراقب میزان مصرف نمک خود باشند، لازم است دقت کنند. البته چنین عقیده‌هایی از نظر کارشناسان دیگر قابل قبول نیست؛ آن‌ها معتقدند مصرف نمک نه تنها باعث پرفشاری خون، بلکه به خاطر ارتباطی که با پوکی استخوان، سرطان معده و دیگر مشکلات جسمی ایجاد می‌کند، مضر است.

از آن‌جایی که سنجش میزان حساسیت به نمک سخت است، این دسته از کارشناسان توصیه می‌کنند میزان نمک در رژیم غذایی کاهش یابد تا زندگی افراد کمتر در معرض خطر قرار گیرد. 

khabaronline