همه چیز درباره چاقی

 

همه چیز درباره چاقی

دکتر رضا آمری نیا:چاقى بیمارى مزمنى است که به علت نامتعادل بودن میزان دریافت انرژى از راه غذا و میزان مصرف یا سوخت انرژى در نتیجه فعالیت بدنى به وجود مى آید. در واقع چاقى یک اختلال پیچیده تنظیم اشتها و سوخت و ساز مواد غذایى در تبدیل به انرژى است که توسط عوامل زیست محیطى خاصى کنترل مى شود.
• معیار تشخیص چاقى بر چه مبنایى است
براى تشخیص چاقى از اندازه گیرى بى ام آى (BMI=body mass index) استفاده مى شود که از تقسیم وزن (کیلوگرم) بر قد (متر) به  دست مى آید. البته عوامل دیگرى هم در تقسیم بندى چاقى از نظر شدت موثر است که از جمله مى توان به توزیع چربى در قسمت هاى مختلف بدن، دور کمر، دور مچ دست و میزان جثه افراد اشاره کرد. معیار BMI براى سنجش چاقى در بزرگسالان است و در کودکان بسته به سنین مختلف فرمولاسیون هاى متفاوت ارائه شده است.

.

•علل چاقى چیست
همانطور که در ابتداى بحث اشاره شد عوامل بسیار زیادى در بروز چاقى موثر هستند اما به طور عمده علت هاى شناخته شده به قرار زیر است.
الف - علل ژنتیکى: بین ۷۰ - ۲۵ درصد از تغییرات غیرطبیعى در وزن بدن ناشى از مسائل مربوط به ژن است. علت بالا بودن طیف حداقل و حداکثر ذکر شده تفاوت منابع علمى و کتب مرجع چاقى است ولى در کل بایستى اذعان داشت که نقش عوامل ژنتیکى در چاقى ثابت شده است و با توجه به مطالعات خانوادگى که هم خوانى BMI را در منسوبین درجه اول نشان داده است، این موضوع به اثبات رسیده است که نقش اختلالات ژنتیکى چیزى غیرقابل انکار است. طبق تحقیقات انجام گرفته مشخص شده است که عواملى چون سوخت وساز پایین در حال استراحت، اثر حرارتى کم مواد غذایى و یا عدم سوخت وساز کامل چربى به همراه تمایل زیاد بدن بر اثر استفاده از کربوهیدرات ها (مواد قندى) به عنوان سوخت مى توانند زمینه ژنتیکى چاقى را نشان دهند.
ب- عوامل محیطى: اختراعات و ابداعات مختلف در جهت راحتى انسان به طور غیرمستقیم سبب افزایش چشمگیر چاقى در دنیا شده است. اتومبیل، آسانسور، پله برقى، ماشین هاى لباسشویى و ظرفشویى، دستگاه هاى کنترل از راه دور، مایکروویو و هزاران مورد دیگر همگى انسان را از تحرک بازداشته و از طرف دیگر غذاهاى آماده، رستوران ها و تولید مواد غذایى در بسته بندى هاى بزرگ مثل سس مایونز خانواده، چیپس خانواده و... عوامل مساعدى براى حرکت کمتر و مصرف بیشتر را فراهم آورده است به طور کلى داده هاى فوق بیانگر این مطلب است که افزایش شیوع چاقى در دو یا سه دهه اخیر ممکن است ناشى از کاهش در مصرف انرژى باشد که با کاهش مساوى در دریافت انرژى نبوده است.
ج- بیمارى ها: بسیارى از بیمارى ها با توجه به مکانیسم آنها باعث چاقى مى شود. کم کارى غده تیروئید سبب کاهش هورمون هاى تیروئیدى مى شود که این هورمون ها نقش بسیار مهمى در سوخت وساز مواد غذایى در بدن دارند و کم شدن آنها باعث ذخیره سازى چربى و در نتیجه چاقى مى شوند. بیمارى هاى دیگرى چون اختلالات عصبى _ عضلانى، بیمارى هاى استخوان و مفاصل به صورت غیرمستقیم و از طریق کاهش فعالیت باعث چاقى مى شوند. اختلال در هورمون هاى جنسى چه در زنان و چه در مردان ممکن است تعادل متابولیکى بدن را به هم زده و یکى از عوارض خود را با چاقى نشان دهد.
د- داروها: بسیارى از داروها در افزایش وزن نقش دارند. این اثرات ممکن است مستقیم باشد مثل داروهاى ضدباردارى یا کورتون ها و یا در اثر پیامدهاى ناشى از دارو باشد مثل داروهاى ضدافسردگى و ضداضطراب که با ایجاد خواب آلودگى و بى تحرکى سبب کاهش در مصرف انرژى مى شوند.
ه _ اختلالات عصبى و مشکلات روانى: که با توجه به غیرفعال کردن افراد سبب چاقى شده و مصرف داروهاى مختلف این اثرات را دوچندان مى نماید.
• روش هاى درمان چاقى چیست؟
امروزه روش هاى بسیار زیادى براى درمان این بیمارى خطرناک ارائه شده است که موثرترین، مقبول ترین، علمى ترین و سالم ترین آنها در ذیل توضیح داده مى شود:
الف _ رژیم درمانى: شایع ترین روش براى کم کردن وزن رژیم درمانى است. رژیم هاى مختلفى ارائه شده است که در نوع خود داراى مزایا و معایب خاص خودشان هستند. مشهورترین آنها رژیم هاى گیاهخوارى، رژیم اتکینز، رژیم اورنیش و رژیم اندروویل است که خلاصه اى از آنها توضیح داده مى شود. در رژیم گیاهخوارى که خود به چند زیرگروه تقسیم مى شود افراد از مصرف محصولات حیوانى خوددارى مى کنند. در این نوع رژیم بعضى از افراد حتى از محصولات غیرزنده حیوانات چون تخم مرغ استفاده نمى کنند. با توجه به اینکه بسیارى از مواد غذایى مورد نیاز بدن در محصولات حیوانى است و عدم دریافت آنها ممکن است عوارض مهلکى ایجاد کنند امروزه این نوع رژیم ها بایستى همراه با مکمل هاى مختلف غذایى باشد به طور مثال آهن موجود در گیاهان از جمله اسفناج از نوع غیرقابل جذب براى بدن بوده در صورتى که آهن قابل جذب براى بدن از نوع آهن موجود در پروتئین هاى حیوانى از جمله گوشت قرمز است. بنابراین در صورت عدم دریافت مکمل هاى آهن ممکن است عوارضى چون ریزش مو و کم خونى ها ایجاد شود.در رژیم پروفسور اتکینز که در چهار مرحله انجام مى شود مصرف کربوهیدرات ها تقریباً در حد صفر و مصرف چربى ها و پروتئین ها آزاد است. در این نوع رژیم مصرف هرگونه مواد قندى از جمله نان،  برنج، شیرینى و قند ممنوع است که البته در ابتدا روش موفقى به نظر مى رسد ولى با توجه به اینکه مصرف بالاى مواد غذایى پرچرب عوارض بسیار زیادى از جمله مشکلات قلبى _ عروقى، فشار خون و مسائل مربوط به گرفتگى عروق خونى را به همراه دارد امروزه منسوخ شده است. جالب است که گفته مى شود پروفسور اتکینز به علت عوارض رژیم غذایى خودش جان خود را از دست داده است.
در رژیم غذایى دکتر اورنیش مصرف سبزیجات و مواد غذایى کم چرب توصیه مى شود. در این سبک از رژیم غذایى گفته شده که حبوبات، میوه جات،  غلات و سبزیجات را مى توان به هر مقدار که خواست خورد. رژیم غذایى دکتر اندروویل توصیه به کم خورى و ورزش است. در این سبک رژیمى توصیه شده از کربوهیدرات ها یا مواد قندى مى توان صرفاً از غلات، لوبیا، جو و به مقدار کم برنج مصرف کرد. از چربى ها از نوع تک اشباع مثل زیتون، ماهى و دانه هاى روغنى و از پروتئین ها مواد پروتئین گیاهى از جمله حبوبات و سویا بایستى مصرف شود.
در این سبک رژیم مصرف شیر ممنوع است. در انتها بایستى ذکر کنم که امروزه سالم ترین نوع رژیم غذایى استفاده از هر پنج گروه مواد غذایى یعنى کربوهیدرات ها، چربى ها، پروتئین ها، املاح معدنى و ویتامین ها در مقادیر تعیین شده توسط پزشک تغذیه هست، چرا که بدن ما به همه انواع مواد غذایى نیاز دارد و حذف یک ماده غذایى ممکن است در درازمدت سبب عوارض خطرناکى شود.
ب- رفتار درمانى: امروزه تغییر و اصلاح رفتار هاى غلط تغذیه اى در صف اول درمان چاقى قرار دارد. همان طورى که در بحث علل محیطى چاقى ذکر شد زندگى ماشینى سبب افزایش چشمگیر چاقى در سطح جهان شده است و تغییر رفتارهاى غذایى و تطابق آن با تکنولوژى پیشرفته باعث بى تحرکى همراه با مصرف بالاى مواد پرانرژى شده که در نهایت معضل چاقى را ایجاد کرده است. نمونه اى از تغییر در رفتارهاى بد غذایى براى درمان چاقى ذکر مى شود:
۱- از خوردن غذا جلو تلویزیون، رادیو و کامپیوتر بپرهیزید چرا که حواستان پرت شده و میزان غذایى که مى خورید خیلى بیشتر از مورد نیازتان خواهد بود.
۲- تند غذا نخورید چرا که قبل از احساس سیرى مواد غذایى بیشترى در داخل معده انباشته مى شود. خوردن آهسته غذا سبب مى شود که قند خون در حین خوردن بالا رفته و مرکز اشتها مهار شود.
۳- از پله به جاى آسانسور یا پله برقى استفاده کنید.
۴- ریموت کنترل دستگاه هاى الکترونیکى (دستگاه هاى کنترل از راه دور) را از دور و بر خود جمع کنید و براى روشن و خاموش کردن دستگاه هاى الکترونیکى حرکت کنید.
۵- اتومبیل خود را کمى دورتر از مقصد پارک کنید و مقدارى از راه را پیاده روى کنید.
۶- از بشقاب هاى کوچک براى غذا استفاده کنید چرا که بشقاب بزرگ حجم غذاى بیشترى را مى گیرد و شما براى جلوگیرى از اسراف مجبور خواهید بود بیشتر از حد مورد نیاز غذا بخورید.
۷- هنگامى که گرسنه هستید به خرید نروید چون ممکن است از تنقلات و شیرینى جات بیشتر خرید کنید.
۸- سعى کنید وقتى خرید مى روید پول زیاد با خود نبرید چرا که مواد غذایى بیشترى خرید مى کنید و چه بسا که مواد خریدارى شده ضرورى هم نباشد. به کارمندان توصیه مى کنم اواسط و اواخر ماه براى خرید بروند چرا که در اوایل ماه که حقوق دریافت کرده اند ممکن است خرید زیادى داشته باشند.
۹- اگر به رستوران مى روید سعى کنید یک غذا را براى دو نفر سفارش دهید.
۱۰- اگر براى شام مهمان دارید در انتها باقى مانده غذا را در ظرفى ریخته و به میهمانتان بدهید تا به منزل ببرد چرا که ماندن آنها باعث مى شود شما بیشتر از معمول بخورید تا مواد غذایى باقى مانده فاسد نشود.
ورزش: یکى از موثر ترین روش ها براى کم کردن وزن داشتن رژیم غذایى توام با یک فعالیت مناسب ورزشى است. تحقیقات نشان داده رژیم غذایى همراه با ورزش تاثیر بیشترى نسبت به انجام تک تک آنها دارد. ورزش سبب مى شود که قسمت هاى مختلف بدن با توجه به فعالیتى که انجام مى دهند به طور متناسب لاغر شوند. توصیه به ورزش هاى ایروبیک مى شود چرا که در این نوع ورزش دو خاصیت شدت و سرعت کم باعث مى شود سوخت غالب براى تولید انرژى چربى ها باشند افزایش شدت و سرعت ورزش باعث مى شود سهم کربوهیدرات ها در تولید انرژى بالا رود چرا که کربوهیدرات ها اکسیژن کمترى براى آزاد  شدن انرژى شان نیاز دارند و سریع تر انرژى آزاد کنند که بتوانند جبران سرعت بالاى ورزشى را داشته باشند. براى کم کردن وزن ورزش هاى استقامتى پیشنهاد مى شود که راحت ترین در دسترس ترین و کم هزینه ترین ورزش پیاده روى است به شرط اینکه پیوستگى آن حفظ شود یعنى رفتن به خرید، نگاه کردن ویترین و هر نوع توقف از تاثیر آن مى کاهد.
د- درمان دارویى: تعداد و انواع داروهاى لاغرى که در کتب مرجع تغذیه معرفى شده اند انگشت شمار بوده و کلاً به دو دسته اصلى و البته چند زیرگروه فرعى تقسیم مى شوند. گروه اول داروهاى ضد اشتها هستند که با تحریک تولید هورمون هاى سروتونین و سایر کاته کولامین ها باعث مهار مرکز اشتها مى شوند. این داروها عوارضى چون افزایش فشار خون، افزایش ضربانات قلبى و اضطراب داشته و در نهایت در صورت مصرف بى رویه سبب سکته هاى قلبى یا مغزى مى شوند. گروه دوم داروهایى هستند که باعث جلوگیرى از جذب چربى در دستگاه گوارشى مى شوند. این داروها تاثیرى در جذب کربوهیدرات ها ندارند و فقط چرب ۳۰ درصد از چربى هاى مصرف شده را مهار مى کنند. عوارض این داروها اسهال چرب و کمبود ویتامین هاى محلول در چرب چون ویتامین A، D، E و K است که هرکدام در نوع خود سبب عوارض خطرناکى در بدن مى شوند. از داروهاى گروه اول اورلیستات یا زنیکال و از گروه دوم سیبورترامین را مى توان نام برد. دسته دیگرى از داروهاى ضد چاقى وجود دارد که با افزایش حجم در معده سبب پر شدن معده و احساس سیرى مى شود. این داروها که به آگار آگار موسوم هستند پس از مصرف در معده باز شده و معده را پر مى کنند و جایى براى مواد غذایى باقى نمى ماند. مصرف داروهاى لاغرى بایستى زیر نظر پزشک تغذیه و همراه رژیم مناسب غذایى باشد چرا که به تنهایى تاثیر مهمى را ایفا نخواهد کرد.
ه- جراحى: جراحى به عنوان آخرین قدم براى درمان چاقى به شمار مى رود. اعمال جراحى در چاقى به دو گروه تقسیم مى شود: گروه اول جراحى هایى است که منجر به درمان بیمارى چاقى مى شود و گروه دوم اقداماتى است که در جهت زیبایى به کار مى رود. اقدامات جراحى مربوط به گروه اول شامل دستکارى در مسیر دستگاه گوارش و محدود  کردن حجم معده و یا کوتاه کردن مسیر جذب مواد غذایى است که باعث کم رسیدن مواد مصرفى به بدن مى شود. از این نوع جراحى مى توان از Gastroplasty، Banded- Roux- En- y Gastric bypass و Gastric bypass نام برد.
گروه دوم از اقدامات جراحى مربوط به زیبایى فرد چاق است که در دو شکل انجام مى شود که در هر دو شکل چربى اضافى انباشته شده در قسمت هاى مختلف بدن ازجمله شکم، تخلیه شده که البته جزء درمان چاقى محسوب نمى شود و تخلیه چربى یا به طریق abdominoplasty صورت مى پذیرد که با تیغ جراحى شکم باز و چربى ها خارج مى شود و یا به روش liposuction است که با تجهیزات مخصوص چربى از شکم به صورت مکشى خارج مى شود.
روش هاى جراحى دیگرى هم براى درمان چاقى پیشنهاد شده است که ازجمله آنها جراحى فک بیمار و ثابت کردن آن است که در نتیجه آن فرد چاق دهانش به اندازه کافى باز نشود و نتواند از حجم زیاد غذاها استفاده کند. به این روش محدود کردن فک هاى صورت گفته شده (Jaw Wiring) و عمل مذکور را Maxillomandibular Fixation مى نامند.
در آخر توصیه مى شود سالم ترین و عملى ترین و البته موثر ترین روش در کاهش وزن داشتن رژیم غذایى مناسب همراه با فعالیت بدنى و تغییر در رفتارهاى غلط تغذیه اى است. تبلیغات وسیعى در زمینه داروهاى مختلف لاغرى، کمربند هاى لاغرى، چسب هاى لاغرى و هزاران مورد دیگر مى شود ولى همگى این روش ها قابل تامل و بررسى است چرا که در کتب عملى و مرجع تغذیه این روش ها مورد تائید نیست و ممکن است عوارض خطرناکى را به دنبال داشته باشد.
لینک مقاله در روزنامه: http://www.sharghnewspaper.com/850212/html/home.htm

دوره قاعدگی:

دکتر رضا آمری نیا: دیسمنوره یا قاعدگی دردناک به دو دسته تقسیم می شود در نوع اولیه این بیماری که در شروع دوران قاعدگی در خانمهایی که به سن بلوغ می رسند دیده می شود معمولاٌ پس از گذشت چند سال از سنین بلوغ و بالاخص پس از زایمان از شدت آن کاسته می شود. در نوع ثانویه این بیماری بعلت بیماریهای لگن از جمله اندومتریوز ایجاد می شود.

  ترشح نوعی اسیدهای چرب شبه هورمونی بنام پروستاگلاندین باعث انقباض عضلات رحم می شود و باعث بروز دیسمنوره می گردد.

اندومتریوز بیماری است که در آن سلولهای رحم در خارج از رحم رشد می کنند. این سلولها معمولاٌ تحت تاثیر هورمونهای زنانه قرار می گیرند. با این حال بعلت خونرسانی بیشتر در این ناحیه التهاب و درد بوجود می آید.

  نیبروئید رحمی‘ تومورهای عضلانی هستند که در صورت افزایش فعالیت هورمونها بالاخص استروژن بهنگام بلوغ دیده می شوند این تومورها در خانمهایی که در سنین باروری هستند دیده می شوند. تومورهای مذکور بدخیم نیستند.

  قرص های ضد بارداری با افزایش سطح استروژن خون می توانند از علل این بیماری باشند علایم این بیماری شامل احساس پری مثانه‘ تکرر ادرار و قاعدگی بسیار دردناک است.

  منورلژی حالتی از قاعدگی بسیار دردناک است که لازم است علت آن سریعاٌ تشخیص داده شده و درمان شود چراکه در غیر این صورت بعلت شدت خونریزی کمبود آهن ایجاد شده و برای جبران و پیشگیری از عوارض آن بایستی از داروهای مکمل آهن استفاده کرد از علل مهم این بیماری کمبود ویتامین A ‘ استفاده از IUD و کم کاری غده تیروئید است.

  آمنوره به حالتی گفته می شود که در آن قاعدگی بسیار نامنطم بوده و یاحتی قطع می شود. علت اصلی این بیماری مصرف کم چربی و یا استفاده از رژیم های غذایی بسیار کم چرب می باشد.

  استروژن هورمونی است که دوره های قاعدگی را تنظیم می کند ساختمان این هورمون از چربی و کلسترول تشکیل شده است و بنابراین مقدار چربی کافی برای ساخت و تثبیت این هورمون در بدن لازم است روغن زیتون منبع بسیار مناسبی برای این نوع چربی است.

  در اثر فعالیت هورمونهای جنسی در دوران قاعدگی احتباس مایعات در بدن ایجاد می شود که توصیه می گردد با مصرف محدود مواد شور و نمک و همچنین انجام ورزشهای مناسب از این مسئله پیشگیری شود.

  چربی های اشباع شده که در تخم مرغ و گوشت به فراوانی موجود است سبب افزایش مشکلات مربوط به قاعدگی دردناک می شود بنابراین توصیه می شود در این دوره از مصرف اینگونه مواد پرچرب پرهیز گردد. روغن هسته انگور سبب جلوگیری از انقباضات دردناک رحمی می شود.

 مواد مغذی مفید برای قاعدگی دردناک:

  - ویتامین A       - ویتامین C                       - بیوفلاونئوئید                  - ویتامین E

- نیاسین              - کلسیم                      - منیزیوم                        - روغن هسته انگور

 مواد غذایی مفید برای قاعدگی دردناک:

  - ماهی پرچرب                - ماهی قزل آلا                - ماهی ساردینی            - میوهای تازه

- تن ماهی جنوب (ماهی اقیانوس)             - آناناس                         - حبوبات

- سبزی تازه                    - مارچوبه                       - هویج                           - جو

- آجیل                           - لوبیا و باقلا                   - روغن زیتون                   - زنجبیل و دارچین

دکتر"رضا آمری‌نیا"روزدوشنبه درگفتگو با خبرنگار ایرنا افزود:براین اساس،استفاده از داروهای لاغری نباید به‌عنوان نخستین گام بلکه آخرین راه در افرادی که دچار چاقی مفرط (چاقی‌کشنده) هستند، با تجویز پزشک مصرف شود.

وی با اشاره به انواع داروهای لاغری ، گفت: داروهای لاغری شامل سه گروه داروهای کاهنده اشتها، داروهای دافع چربی و داروهای حجم گیرنده در دستگاه گوارش است.

این مشاور تغذیه و رژیم درمانی افزود:داروهای کاهنده اشتها از جمله
"سیبوترامین" و "فنترامین" با تاثیر بر مرکز اشتها و در حقیقت تاثیر بر روی هورمون
"سروتونین" سبب کاهش اشتها می‌شود.

وی‌گفت: مصرف این دارو دارای عوارض زیادی همچون اضطراب، افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون و تنگی نفس بوده و به همین دلیل مصرف آن در افراد بالای ‪ ۵۰‬سال و مبتلایان به بیماری آسم و بیماری‌های قلبی- عروقی ممنوع است.

آمری‌نیا اظهارداشت:داروهای دافع چربی از دستگاه گوارش ازجمله "اورلی استات" یا"زنیکال" با تاثیر بر آنزیم‌های روده‌ای مانع جذب ‪ ۳۰‬درصد چربی‌های خورده شده می‌شود اما این دارو تاثیری در دفع کربوهیدرات‌ها ندارد.

این مشاور تغذیه و رژیم درمانی افزود: مصرف این دارو عوارضی همچون اسهال چرب، کمبود ویتامین‌های محلول در چربی از جمله ویتامین ‪ E ،A‬و ‪ D‬را به دنبال دارد.

وی ، گروه سوم داروهای لاغری را نیز داروهای حجم‌گیرنده دستگاه گوارش از جمله ترکیبات "آگار" دانست که با پر کردن حجم معده سبب بروز احساس سیری در فرد شده و عوارض خطرناکی را به دنبال دارد.

آمری‌نیا یادآورشد:داروهای متفرقه که در ترکیباتشان از موادی همچون هورمون‌های تیروئید یا ترکیبات " آمفتامینی " و یا سایر ترکیبات هورمونی استفاده شده با افزایش سوخت و ساز بدن سبب لاغری فرد می‌شود.

این متخصص افزود: مصرف این گروه از داروها با توجه به ایجاد اختلال در سیستم طبیعی هورمونی بدن ، مورد تایید مراجع علمی نیست و مصرف داروهای مختلف گیاهی نیز برای درمان چاقی و کاهش وزن ، با توجه به مکانیسم اثر ناشناخته آن‌ها توصیه نمی‌شود.

لینک مصاحبه در خبرگزاری: http://www.irna.ir/fa/news/view/line-12/8503016481165502.htm

یک مشاور تغذیه و رژیم درمانی بر جدی گرفتن عوارض مصرف داروهای لاغری تاکید کرد و گفت: تعریق،سردرد،افزایش فشار خون،سرگیجه،کم‌خوابی و خشکی شدید دهان از عوارض داروهای لاغری است که حتی می‌تواند منجر به مرگ شود.

داروهای لاغری

دکتر"رضا آمری‌نیا"روزدوشنبه درگفتگو با خبرنگار ایرنا افزود:براین اساس،استفاده از داروهای لاغری نباید به‌عنوان نخستین گام بلکه آخرین راه در افرادی که دچار چاقی مفرط (چاقی‌کشنده) هستند، با تجویز پزشک مصرف شود.

وی با اشاره به انواع داروهای لاغری ، گفت: داروهای لاغری شامل سه گروه داروهای کاهنده اشتها، داروهای دافع چربی و داروهای حجم گیرنده در دستگاه گوارش است.

این مشاور تغذیه و رژیم درمانی افزود:داروهای کاهنده اشتها از جمله
"سیبوترامین" و "فنترامین" با تاثیر بر مرکز اشتها و در حقیقت تاثیر بر روی هورمون
"سروتونین" سبب کاهش اشتها می‌شود.

وی‌گفت: مصرف این دارو دارای عوارض زیادی همچون اضطراب، افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون و تنگی نفس بوده و به همین دلیل مصرف آن در افراد بالای ‪ ۵۰‬سال و مبتلایان به بیماری آسم و بیماری‌های قلبی- عروقی ممنوع است.

آمری‌نیا اظهارداشت:داروهای دافع چربی از دستگاه گوارش ازجمله "اورلی استات" یا"زنیکال" با تاثیر بر آنزیم‌های روده‌ای مانع جذب ‪ ۳۰‬درصد چربی‌های خورده شده می‌شود اما این دارو تاثیری در دفع کربوهیدرات‌ها ندارد.

این مشاور تغذیه و رژیم درمانی افزود: مصرف این دارو عوارضی همچون اسهال چرب، کمبود ویتامین‌های محلول در چربی از جمله ویتامین ‪ E ،A‬و ‪ D‬را به دنبال دارد.

وی ، گروه سوم داروهای لاغری را نیز داروهای حجم‌گیرنده دستگاه گوارش از جمله ترکیبات "آگار" دانست که با پر کردن حجم معده سبب بروز احساس سیری در فرد شده و عوارض خطرناکی را به دنبال دارد.

آمری‌نیا یادآورشد:داروهای متفرقه که در ترکیباتشان از موادی همچون هورمون‌های تیروئید یا ترکیبات " آمفتامینی " و یا سایر ترکیبات هورمونی استفاده شده با افزایش سوخت و ساز بدن سبب لاغری فرد می‌شود.

این متخصص افزود: مصرف این گروه از داروها با توجه به ایجاد اختلال در سیستم طبیعی هورمونی بدن ، مورد تایید مراجع علمی نیست و مصرف داروهای مختلف گیاهی نیز برای درمان چاقی و کاهش وزن ، با توجه به مکانیسم اثر ناشناخته آن‌ها توصیه نمی‌شود.

لینک مصاحبه در خبرگزاری: http://www.irna.ir/fa/news/view/line-12/8503016481165502.htm

نقش تغذیه در سلامت دهان و دندان

بخش اول : مواد غذایی

دکتر رضا آمری نیا: آشامیدنى ها و تعداد وعده  هاى غذایى با تاثیرى که بر روى میکروب هاى موجود در محیط دهان و دندان مى گذارند، نقش مهمى را درتکامل دندان و لثه و همین طور نسوج و ساختار استخوانى محیط دهان و همچنین پیشگیرى از انواع بیمارى هاى دهان و دندان دارند که عمدتاً این تاثیرات به شکل سیستمیک است. کمبود ویتامین  هاى B ،B12، C، ریبوفلاوین، فولات ها و مواد معدنى چون روى، آهن و در کاهش روند ترمیم نسوج دهانى موثرند. به همان نسبت که کمبود مواد یادشده در شکل گیرى و سلامت دهان و دندان موثر است متقابلاً شکل و سلامت حفره دهان نیز در دریافت مواد فوق و استفاده از آنها نقش دارند یا به عبارتى مى توان گفت این دو وضعیت به گونه اى به هم وابسته اند. بیمارى هاى دهان عمدتاً در پى پوسیدگى دندان ها ایجاد مى شود. فقدان یک یا چند دندان و یا بى دندانى کامل در بیماران بالاى ۶۵ سال رایج است که این خود تاثیر بسزایى در تغذیه این دسته از افراد دارد که علاوه برآن باعث اخلال در رشد، تکامل، بقا و ساختار حفره دهانى مى شود. جزئیات اشاره شده در ذیل بخشى از این مشکلات را مطرح مى سازد. بیمارى هاى پریودنتال به صورت یک بیمارى موضعى و سیستمیک محسوب مى شود. کمبود موادى مانند ویتامین  هاى A ،C، E، فولات ها و بتاکاروتن و املاح معدنى چون کلسیم، فسفر و روى در ایجاد بیمارى یادشده نقش موثرى دارند. سرطان  هاى دهان که اغلب در اثر استفاده بیش از حد در مصرف تنباکو و الکل رخ مى دهد با اینکه از سویى باعث افزایش نیاز به کسب انرژى و مصرف مواد غذایى در بیمار مى شود از طرف دیگر مشکل توانایى در خوردن و تغذیه را براى وى به ارمغان مى آورد که این عمدتاً مى تواند ناشى از روش  هاى درمانى مانند جراحى ها، رادیوتراپى، شیمى درمانى و سایر موارد درمانى باشد. از بیمارى هاى حاد و مزمن دیگرى که مى توانند در توانایى خوردن تاثیر منفى داشته باشند مى توان به دیابت کنترل نشده اشاره کرد که توام با سندرم سوزش زبان، برفک و خشکى دهان است همچنین مشکلات دهانى ناشى از نقص سیستم ایمنى از قبیل سندرم اکتسابى نقص ایمنى (ایدز) است.
• نقش تغذیه در تکامل دندان
تکامل دندان هاى شیرى در ماه دوم و سوم جنینى آغاز مى شود و معدنى شدن آنها در ماه چهارم جنینى تا دهه اول زندگى فرد ادامه دارد. مواد غذایى که جنین از مادر دریافت مى نماید نقش موثرى در تشکیل و تکامل ساختار دندان ها در مرحله قبل از رویش آنها دارد. تشکیل دندان ها با معدنى شدن ماتریکس پروتئینى آنها همراه است. در عاج، پروتئین به صورت الیاف کلاژن هستند که براى ساخت آنها وجود ویتامین C ضرورى است و یتامین D جزء اساسى جهت تشکیل بلور هاى هیدروکسى آپاتیت از کلسیم و فسفر است، فلوراید نیز با اضافه شدن روى بلور هاى هیدروکسى آپاتیتیک لایه مقاوم به پوسیدگى را روى دندان ها ایجاد مى  کند. تغذیه و رژیم غذایى در تمام مراحل تکامل، رویش و بقاى دندان موثر است. پس از رویش تغذیه نقش موثر و مداومى در تکامل و تقویت و معدنى شدن مینا و بقیه اجزاى دندان دارد. نقش موضعى مواد غذایى مصرفى به ویژه از طریق کربوهیدرات هاى تخمیرشدنى و تعداد دفعات مصرف غذا که در پى آن تولید اکسید هاى آلى توسط باکترى هاى دهان از این مواد موجب پوسیدگى مى شود را نباید فراموش کرد که در طول زندگى فرد رژیم غذایى نقش موثرى را در دندان ها، استخوان ها، پایدارى نسوج دهان و مقاومت در مقابل عفونت و افزایش عمر دندان ها دارد.
• پوسیدگى دندانى
پوسیدگى دندان یکى از رایج ترین بیمارى هاى عفونى است و براساس گزارشات پنج برابر رایج تر از آسم است. در نتیجه تقریباً ۲۰درصد  تا ۵۰درصد بچه  هاى ایالات متحده ۸۰درصد دندان هایشان پوسیده است. بررسى پوسیدگى دندان ها نشان مى دهد که بچه هایى که والدین آنها حداقل تا لیسانس تحصیل کرده اند کمتر از بچه هایى که والدین آنها کمتر از لیسانس هستند به پوسیدگى دندان ها مبتلا هستند. ایجاد پوسیدگى به عواملى چون ترکیبات مینا و عاج، محل قرارگیرى دندان ها، نوع و میزان بزاق، وجود شیارها و حفرات در تاج دندان بستگى دارد و ترکیبات بزاق را هم باید به آن اضافه کرد. بزاق  هاى الکالوئیدى اثر پیشگیرانه دارند به همان میزان که بزاق اسیدى موجب افزایش خطر پوسیدگى مى شود روش زندگى نیز در این پدیده موثر است. اینکه نقش جداگانه اى براى عوامل تغذیه خانوادگى، الگوى تغذیه با عوامل ژنتیکى در عین مطرح بودن قائل باشیم کار دشوارى است. باکترى ها عامل اساسى در ایجاد پوسیدگى هستند.
• عوامل تغذیه اى موثر بر ایجاد پوسیدگى
تعداد دفعات مصرف کربوهیدرات هاى قابل تخمیر، نوع تغذیه، تعداد دفعات غذا خوردن، ترکیبات مواد غذایى و آشامیدنى، مدت زمان تماس دندان با مواد غذایى و آشامیدنى. کربوهیدرات هاى قابل تخمیر ماده ایده آل براى باکترى ها هستند و فرآورده  هاى اسیدى ناشى از آنها موجب کاهش PH بزاق به پایین تر از ۵/۵ مى شوند که زمینه مناسب را براى تولید پوسیدگى فراهم مى  آورند. مواد قندى تخمیر شونده در چهار گروه از شش گروه مواد غذایى موجود هستند. ۱- حبوبات۲- میوه ها۳ - فرآورده هاى لبنى۴ - مواد قندى. با وجود اینکه بعضى سبزیجات نیز شامل مواد قندى تخمیر شدنى هستند ولى گزارشى مبنى بر پوسیدگى زایى آنها ارائه نشده است. موادى چون نشاسته که بالقوه داراى قابلیت تخمیر هستند موجب کاهشPH بزاق به کمتر از ۵/۵ مى شود. بیسکویت، کراکر، چیپس، نان و انواع میوه ها (تازه، خشک و کمپوت) و همچنین آب میوه ها نیز پوسیدگى زا هستند.

لینک خبر در روزنامه:

تمایز بین مواد پوسیدگى زا، متوقف کننده پوسیدگى و ضدپوسیدگى بسیار بااهمیت است. نتایج مطالعات نشان داده است که میزان اسیدى که از تخمیر مواد غذایى توسط باکترى ها ایجاد مى شود به اندازه قندى که در آن ماده وجود دارد بستگى دارد. پوسیدگى زایى همچنین مى تواند تحت تاثیر عوامل دیگرى مانند حجم و میزان بزاق تولید شده در فرد، تعداد وعده  هاى مصرف غذا، ترکیبات مواد غذایى مورد استفاده، میزان تشکیل پلاک میکروبى و میزان استعداد ژنتیکى فرد قرار گیرد. مواد غذایى متوقف کننده پوسیدگى یا آن دسته که توسط میکروب هاى پلاک قابل سوخت و ساز نیستند PH بزاق را به پایین تر از ۵/۵ کاهش نمى دهند این مواد شامل پروتئین هایى چون تخم مرغ، ماهى، گوشت، بعضى سبزیجات و آدامس  هاى بدون قند هستند. شیرین کننده  هاى غیرکربوهیدراتى از قبیل ساخارین، سیکلامات ها و اسپارتام نیز جزء این گروه هستند. بعضى از شواهد دال بر این است که گروه اخیر به علت اینکه مواد مورد نیاز را در اختیار استرپتوکوک قرار نمى دهند متوقف کننده پوسیدگى هستند.مواد غذایى ضدپوسیدگى، موادى هستند که هنگام استفاده از آنها جذب غذا هاى اسید و ژنتیک توسط باکترى ها مختل مى شود. الکل  هاى پنج قندى جزء این دسته محسوب مى شوندزیرا توسط آمیلاز بزاق تجزیه نمى شوند. مکانیسم عمل آنها شامل فعالیت  هاى ضدمیکروبى علیه استرپتوکوک موتان است. تاثیر آدامس از  طریق ترشح بزاق است که منجر به افزایش فعالیت خنثى سازى بزاق و در پى آن افزایش زدودن کربوهیدرات هاى تخمیر شونده از سطح دندان مى شود. آدامس  هاى بدون قند از طریق افزایش جریان بزاق در کاهش پوسیدگى موثر هستند. توصیه مى شود پس از غذا هاى حاضرى یا وعده  هاى غذایى مورد استفاده قرار گیرند تا احتمال پوسیدگى را کاهش دهند در عین حال امکان معدنى شدن مجدد بخش  هاى تخریب شده دندان نیز افزایش مى یابد. در واقع مکانیسم ضدپوسیدگى گزیلیتول موجود در آدامس جایگزین شدن آن به جاى کربو هیدرات هاى تخمیرشونده رژیم غذایى است. استرپتوکوک موتان قادر به متابولیزه کردن گزیلیتول نیست. از دیگر مواد ضدپوسیدگى پنیرها مى توان از پنیرچدار و سوئیسى نام برد.
• عوامل موثر بر پوسیدگى زایى مواد غذایى
مواد حاوى کربوهیدرات هاى تخمیر شونده نقش عمده اى در عملیات تخریبى باکترى ها در تولید پوسیدگى دارند. پوسیدگى زایى به اجزاى تشکیل دهنده ماده غذایى وابسته است به عبارتى به شکل ترکیبات ماده غذایى و اینکه همراه با چه ماده دیگرى مورد استفاده قرارگیرد و مدت زمان تماس آن با دندان و تعداد دفعات مورد استفاده بستگى دارد.
شکل و فرم ماده غذایى و پایدارى آن نقش مهمى در میزان پوسیدگى و کاهش PH دارد. شکل و فرم ماده غذایى مشخص کننده مدت زمان تماس آن در دهان با دندان ها است که تاثیرگذار بر مدت کاهش PH یا روند تولید اسید است. مایعات به سرعت از دهان شسته مى شوند و قابلیت چسبندگى کمترى دارند و بالعکس مواد غذایى جامد مانند کراکر، چیپس، شیرینى ها و دانه  هاى خوشبو کننده دهان که حاوى قند هستند موجب افزایش زمان تماس دهان با قند مى شود. قوام ماده غذایى بر چسبندگى آن موثر است. مواد جویدنى مانند آدامس گرچه حاوى میران قند بالایى است ولى تحریک تولید بزاق، چسبندگى کم نسبت به مواد جامد یا غذا هاى چسبنده مثل اسنک ها و کراکرها و چیپس ها که ساکاروز کمى دارند، از ضرر کمترى برخوردارند. مواد غذایى حاوى درصد فیبر بالا به علت اینکه کربوهیدرات تخمیر شونده کمى دارند نیز متوقف کننده پوسیدگى هستند مانند پاپ کورن (ذرت بوداده) و سبزیجات خام.
مواد نشاسته اى که توسط آمیلاز بزاق قابل تخمیر هستند هرچه مدت ماندگاریشان در دهان بیشتر شود میزان پوسیدگى زایى آنها افزایش مى یابد. هنگامى که این مواد بین دندان ها گیر مى کنند فرصت بیشترى دارند تا توسط آمیلاز بزاق هیدرولیز شوند. تکنیک  هاى بررسى شده بیانگر آن است که برخى از باکترى ها نشاسته ها را سریعاً تخمیر مى کنند و از طریق هیدرولیز ناقص یا با کوچک کردن اندازه قطعات آنها باعث ایجاد پوسیدگى مى شوند. اگر چه آب نبات هاى حاوى قند باعث افزایش سریع در میزان قند حفره دهانى مى شود که توسط باکترى ها هیدرولیز مى شود، ولى اثر اینها کوتاه مدت است. مواد غذایى حاوى کربوهیدرات ساده و دسرها (مانند چیپس سیب زمینى، نان خشک، شیرینى، کیک، نان روغنى شیرین )براى مدت طولانى غلظت قند دهان را به مرور افزایش مى دهند زیرا این غذاها اغلب به سطوح دندان ها مى چسبند و نسبت به آب نبات ها مدت طولانى ترى دردهان باقى مى مانند.
در ترکیبات غذایى محصولات لبنى به خاطر کلسیم، فسفر، قابلیت پوسیدگى پایینى دارند. مطالعات نشان داده است که پنیر و شیر وقتى با موادپوسیدگى زا مصرف مى شود به بافر کردن PH اسید کمک مى کند. پنیر بخصوص پنیر چدار خصوصیات ضد پوسیدگى زایى دارد و ترشح بزاق را تحریک مى کند که پلاک راکم کند. خوردن پنیر با کربوهیدرات هاى قابل تخمیر مثل دسر در انتهاى یک وعده غذا ممکن است پوسیدگى زایى غذا را کم کند. حبوبات که مقدار قابل ملاحظه اى کربوهیدرات قابل تخمیر ندارند و چربى و فیبر آنها زیاد است پوسیدگى را متوقف مى کنند. غذا هاى پروتئینى مثل غذا هاى دریایى ماهى، گوشت و تخم مرغ و مرغ، همچنین چربى هایى مثل روغن مارگارین و کره نباتى پوسیدگى را متوقف مى کنند.
ترتیب خوردن و ترکیبات غذایى روى پتانسیل ایجاد پوسیدگى موثر است. موز به علت اینکه حاوى کربوهیدرات قابل تخمیر است با توجه به چسبنده بودن آن پوسیدگى زا است ولى وقتى با غلات و شیر خورده مى شود کمتر ایجاد پوسیدگى مى کند. شیر قابلیت چسبندگى میوه را کمتر مى کند. کلوچه خشک وقتى با پنیر خورده مى شود کمتر پوسیدگى زا است تا زمانى که به تنهایى خورده مى شود. مصرف پنیر و شیر در انتهاى وعده غذایى و یا چنانچه توام باکربوهیدرات استفاده شود به علت قابلیت بافرى آنها ضمن مطبوع کردن غذا موجب کاهش پوسیدگى مى شود. مصرف مواد غذایى پوسیدگى زا توام با نوشابه احتمال تولید اسید را افزایش مى دهد. زمانى که یک کربوهیدرات قابل تخمیر مصرف  مى شود کاهش PH باعث تسریع در فعالیت تخریبى مى شود که در ظرف ۱۵-۵ دقیقه شروع شده و تا ۳۰دقیقه اثر آن باقى مى ماند. وعده  هاى خوراکى بین غذایى عمدتاً حاوى کربوهیدرات  هاى قابل تخمیر بالایى است که این امر احتمال میزان پوسیدگى زایى آنها را به مراتب بیشتر از وعده  هاى اصلى غذا در بردارد. خوردن چندین شیرینى در یک زمان که به دنبالش مسواک بزنید و دهان را با آب شست وشو دهید کمتر پوسیدگى زاست تا این که در طول روز چندین بار و هر بار یک شیرینى بخورید

http://www.sharghnewspaper.com/850324/html/home.htm