سلول‌های شفابخش در چشمان تو

انقلا‌ب سلول‌های بنیادی

سلول‌های شفابخش در چشمان تو

جام جم آنلاین: امروزه دانشمندان سلول‌های بنیادی را انقلابی در دانش پزشکی دانسته‌اند و محققانی که در سراسر دنیا در این زمینه مطالعه می‌کنند، هر روز یک گام به رویای جایگزینی سلول درمانی بجای دارودرمانی نزدیک می‌شوند.  

 

حتی امروزه تحقیقات موفق ژنتیکی بر موش آزمایشگاهی این امید را پدیده آورده که بتوان سلول‌های پایه جنینی را با استفاده از سلول‌های پوست تولید کرد.

در حالی‌که کشف دانشمندان ژاپنی و آمریکایی در این زمینه به عنوان یک پیشرفت عمده در تحقیقات سلول پایه مورد استقبال قرار گرفته است ، گفته می‌شود اگر امکان تکرار همین موفقیت در مورد انسان نیز وجود داشته باشد ، نیاز به استفاده از جنین انسان برای تولید سلول‌های پایه که مساله‌ای فوق‌العاده جنجال آفرین است از میان خواهد رفت.

سلول‌های پایه قابلیت بدل شدن به انواع سلول‌های بدن را دارند و امید می‌رود در آینده به درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها از طریق جایگزینی ارگان آسیب دیده با ارگانی که از سلول‌های پایه خود بیمار پرورش داده شده، منجر شود.

در حال حاضر تحقیقات امیدوارکننده درباره کاربرد سلول‌های بنیادی هم روز به روز بیشتر می‌شود. حتی دانشمندان انگلیسی در تلاشند با استفاده از سلول‌های پایه، بینایی را به افراد مبتلا به یک عامل عمده کوری بازگردانند. به‌گونه‌ای‌که تیم محققان موفق شده است بینایی شمار اندکی از بیماران را با استفاده از سلول استخراج شده از چشم خود بیماران بازگرداند.

اما از ایران هم بشنوید. چند ماه پیش بود که رئیس مرکز تحقیقات چشم پزشکی بیمارستان شهید لبافی نژاد خبر از بهبود وضعیت بینایی 7 بیمار به را به کمک پیوند سلول‌های بنیادی به قرنیه چشم داد. افرادی که این پیوند برای آنها انجام شده با توجه به شدت ضایعه، درجاتی از بینایی خود را به دست آوردند.

روشی که در آن متخصصین چشم کشور با همکاری پژوهشکده رویان تنها یک میلیمتر از چشم سالم فرد را برداشتند و پس از کشت به چشم معیوب پیوند زدند. افراد پیوند شده با توجه به شدت ضایعه درجاتی از بینایی خود به دست آوردند اما بینایی کامل بدست نیاوردند البته چشم آرامش خود را به دست آورد.

سلول‌های بنیادی زایا در چشم ممکن است به هر دلیلی کارکرد خود را از دست بدهند. بخشی از این دلایل بیماری مادرزادی آنی ریدیا است.

از سوی دیگر آسیب چشم ممکن است به دلیل حوادث ناشی از شغل و یا اعمال جراحی ایجاد شوند که موجب کمبود سلول‌های بنیادی می‌شوند و وقتی که سلول‌های بنیادی قرنیه چشم کم شود، در نهایت رگ خونی وارد قرنیه شده و قرنیه کدر می‌شود و فرد بسته به شدت کمبود با کاهش دید مواجه می‌شود.

برای رفع این کمبود، باید سلول‌های بنیادی را جایگزین کرد که برای این کار از 3روش استفاده می‌شود. در روش اول از چشم سالم با محدودیت 90 تا 120 درجه از 360 درجه محیط کره چشم جهت پیوند به چشم معیوب استفاده می‌شود که پیوند موفقیت‌آمیزی خواهد بود. در روش دوم باید از فرد دیگری سلول دریافت کرد که این روش نیز تا حدی موفقیت‌آمیز است و در روش سوم نیز از کاربرد کشت سلول‌های بنیادی استفاده می‌شود.

تلاش برای ساخت قرنیه مصنوعی موفقیت آمیز نبوده است اما محققان آلمانی موفق شدند با استفاده از یک پلیمر ضد‌آب که روی آن سلولی رشد نمی‌کند قرنیه مصنوعی بسازند

طبق آخرین دستاوردها پیوند قرنیه مصنوعی نیز در آینده می‌تواند هزاران نفر را از نابینا شدن نجات دهد.

به گفته محققانآلمانی، آزمایش قرنیه مصنوعی و ساخت آن در لابراتوار موفقیت آمیز بوده و سال آینده آزمایشات کلینیکی آن روی انسان آغاز خواهد شد.

در صورتی‌که قرنیه چشم در اثر نقص مادرزادی، بیماری‌های ژنتیکی و یا آسیب دیدگی‌ها صدمه ببیند می‌تواند منجر به کوری و نابینا شدن فرد شود.

تاکنون برای درمان این عارضه از قرنیه‌های اهدایی استفاده می‌شد اما اغلب بیماران با کمبود ارگان اهدایی مواجه هستند.

تاکنون تلاش برای ساخت قرنیه مصنوعی موفقیت آمیز نبوده است اما محققان آلمانی موفق شدند با استفاده از یک پلیمر ضد‌آب که روی آن سلولی رشد نمی‌کند قرنیه مصنوعی بسازند.

گفتنی است این قرنیه دارای پروتئینی است که به سلول‌های طبیعی پوست قرنیه متصل می‌شوند و بدین ترتیب در جای خود محکم شده و به بخش طبیعی چشم متصل می‌شود.

به هر حال تحقیقات مربوط به ساخت قرنیه مصنوعی نیز بعنوان درمانی بی‌خطر نیز دنبال می‌شود.این قرنیه جدید که به سلول‌های چشمی می‌چسبد می‌تواند امیدواری جدید برای حدود 10 میلیون بیمار در سراسر جهان فراهم کند که به جهت آسیب یا بیماری‌های مربوط به قرنیه نابینا شده‌اند.

قرنیه مصنوعی جدید از قابلیت‌های مهمی همچون برطرف کردن مشکل پس زدن بافت برخوردار است درحالیکه در روش‌های دیگر احتمال پس زدن پیوند بسیار بالا‌ست

قرنیه مصنوعی جدید از قابلیت‌های مهمی همچون برطرف کردن مشکل پس زدن بافت برخوردار است. این مشکل معمولا پس از کاشت قرنیه‌های مصنوعی یا حتی پیوند قرنیه دیگر افراد به بیماران نیازمند روی می‌دهد.

نکته کلیدی درخصوص این قرنیه مصنوعی ، پلیمر پوشیده از پروتئینآن است. این پلیمر که در بازار نیز موجود است آب را دفع می‌کند و بنابراین تراوشات مربوط به اشک چشم را که موجب متورم شدن قرنیه می‌شود جذب نمی‌کند. همچنین این پلیمر موجب توقف رشد سلول‌ها شده و در نتیجه بافت طبیعی روی آن را نمی‌پوشاند.

آنچه مسلم است آن‌که ساخت قرنیه مصنوعی با موفقیت خود می‌تواند بینایی را به میلیون ها نفر در سراسر جهان که بر اثر مشکلات قرنیه نابینا شده‌اند، باز گرداند.

در حال حاضر تنها راه جایگزین کردن قرنیه، پیوند آن از چشم شخص دیگری به چشم شخص بیمار است. به همین جهت بیماران باید مدت‌ها در انتظار پیوند بمانند چون منابع آن بسیار محدود است.حتی قرنیه مصنوعی ممکن است بهتر از نمونه پیوندی عمل کند، چرا که می‌تواند به خودی خود در چشم پیوندهای عصبی ایجاد کند.

جالب است بدانید در صورت فقدان این پیوندها چشم حساسیت خود را از دست می‌دهد که به جراحت و زخم منجر می‌شود، بنابراین ایجاد این پیوندها به حفظ بهتر قرنیه کمک می‌کند.
دانشمندان قرنیه مصنوعی را روی یک داربست از جنس پلاستیک و پروتئین که در داخل چشم کار گذاشته شده، پرورش می‌دهند. این فرآیند تنها ظرف چند هفته باعث تولید سلول‌های لازم برای ایجاد یک قرنیه کاملا سالم می‌شود.