درمان با تزریق سلول‌های بنیادی

مبتلایان نارسایی قلبی دیگر نگران نباشند

درمان با تزریق سلول‌های بنیادی

جام جم آنلاین: قلبی که در دوران جنینی تشکیل می‌شود، هر 4سال یک‌بار کل قلب را بازسازی می‌کند اما مشکل وقتی آغاز می‌شود که عارضه قلبی اتفاق بیفتد؛ چرا که در این حالت حجم ضایعه آنقدر گسترده است که سلول‌های جدید قابلیت جبران آن را ندارند.  

 

به همین دلیل هم نارسایی قلبی پس از آنفارکتوس چالشی مهم در این ارگان حیاتی بدن محسوب می‌شود. البته جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهند که تزریق سلول‌های بنیادی مشتق از مغز استخوان در بازسازی و بهبود پایدار عملکرد قلب نقش مهمی دارند. این سلول‌ها برای داشتن اثرات مفید مستقیما به محل آسیب تزریق می‌شوند و اثرات درمانی خود را از طریق القای رشد بافت سنگفرشی داخل عروق که ترمیم را تسریع می‌کند نشان می‌دهند. این روش درمانی مطمئنا یکی از مباحث نوین علوم زیستی است که انتظار می‌رود طی سال‌های آینده انقلاب عظیمی در عرصه پزشکی به وجود آورد. متخصصان بیمارستان فوق‌تخصصی آستان قدس رضوی مشهد، با همکاری پژوهشکده رویان و با بهره‌گیری از طرح GCSF موفق شدند تا به کمک همین روش، امیدی جدید در درمان بیماران دچار نارسایی قلبی ایجاد کنند.

تغییرات بافت قلب فقط محدود به عضله قلب نمی‌شود؛ این تغییرات را در دریچه میترال هم می‌بینیم که نارسایی قلب را تشدید می‌کند. در واقع به طور معمول به دنبال هر سکته قلبی، تغییرات بافتی هم در قلب ایجاد می‌شود که در نهایت به نارسایی قلب بیمار می‌انجامد. در این میان و از آنجایی که نارسایی قلب به‌دنبال سکته قلبی و عوارض داروهای پیوند قلب زیاد است، محققان همواره درصدد بوده‌اند تا از راهی با خطر کمتر استفاده کنند. نخستین همایش سلول‌های بنیادی و بیماری‌های قلبی هم با توجه به اهمیت این موضوع و به منظور تبادل آخرین یافته‌های علمی در زمینه سلول‌های بنیادی با کاربرد در درمان بیماری‌های قلبی با همت بیمارستان رضوی، پژوهشکده رویان، جهاد دانشگاهی مشهد، سازمان نظام پزشکی مشهد و دانشگاه علوم پزشکی مشهد در آخرین روزهای اسفند سال گذشته برگزار شد.

سلول‌های بنیادی قلب تازه می‌سازند

سلول بنیادی سلولی است که تقسیم نامحدود داشته باشد و به انواع دیگر سلول‌ها تبدیل شود. امروزه استفاده از سلول‌های بنیادی در طب پیوند اعضا (پیوند قلب) و همچنین درمان بیماری‌های لاعلاج از جمله درمان‌های نوین علمی در سطح دنیا محسوب می‌شود.

در پروژه‌ای که در آن قرار بود سلول‌های بنیادی برای درمان مبتلایان به نارسایی قلبی به کار روند، از ابتدای کار 4 بیمارستان شرکت کردند که البته تنها بیمارستان رضوی توانسته است مراحل مختلف آن را با موفقیت سپری کند. به گفته دکتر حمید گورابی، رئیس پژوهشگاه رویان، متخصصان بیمارستان رضوی به عنوان اولین مرکز در سطح ایران، موفق شدند این پروژه را با نتایج عالی به اتمام برسانند که این امر علاوه بر موفقیت چشمگیر در درمان بیماران مبتلا به سکته حاد قلبی، به عنوان پایه‌ای برای مقایسه و بررسی سایر شهرهای ایران و همچنین سنگ بنایی برای انجام مرحله دوم این پژوهش ملی محسوب می‌شود.

وی از آغاز مرحله دوم طرح درمان با «GCSF» (استفاده از سلول‌های بنیادی بالغ موجود در مغز استخوان برای درمان سکته حاد قلبی) توسط متخصصان بیمارستان رضوی خبر داد و یادآور شد: با استفاده از این طرح نوین درمانی می‌توان میزان قابل توجهی از مرگ و میرهای زودرس را کاهش داد و نسبت به درمان بیماری‌های لاعلاج اقدام کرد.

دکتر گورابی همچنین تاکید کرد: تلاش می‌کنیم در یک عزم ملی، شاهد پیشرفت‌های علمی کشورمان ایران باشیم. برای ایجاد این عزم ملی دو راه وجود دارد، یکی رقابت‌های سالم علمی و دیگری همکاری‌های علمی. و ما با حضور در هر دو عرصه یعنی همکاری و رقابت توانسته‌ایم این عزم ملی را ایجاد کنیم و به این ترتیب با پیوند علوم پایه و علوم بالینی توانسته‌ایم فضای کوچک پژوهشکده رویان را به وسعت ایران و حتی ورای کشور گسترش دهیم.

استفاده از‌سلولهای بنیادی‌در‌پیوند قلب و‌ درمان بیماری‌های لاعلاج از جمله درمان‌های نوین علمی در‌سطح ‌دنیا محسوب ‌می‌شود

رئیس گروه جراحی قلب دانشگاه علوم پزشکی نیز با اشاره به این‌که یکی از شایع‌ترین علل مرگ و میر در جوامع امروزی بیماری‌های ایسکمیک قلب است، گفت: این بیماری علاوه بر علایم ناتوان‌کننده می‌تواند سبب ایجاد آنفارکتوس حاد میوکارد و نکروز میوکارد شود که به نارسایی احتقانی قلب منجر می‌شود، اما با استفاده از روش تولید سلول‌های قلبی از طریق پیوند سلول‌های بنیادی که یک رویکرد درمانی بالقوه است، می‌توان بهبود عملکرد قلب را ایجاد کرد.

دکتر ناصری با اشاره به این‌که مطالعات حیوانی و انسانی نشان داده‌اند که پیوند سلول‌های بنیادی به منطقه آنفارکتوس یافته موجب بهبود عملکرد انقباضی قلب می‌شود، افزود: این طرح در ادامه طرح اول با همکاری بخش پژوهشی بیمارستان فوق تخصصی رضوی، مرکز رویان و جهاد دانشگاهی، مرحله مطالعاتی خود را به پایان رسانده است و بزودی در بیمارستان رضوی اجرا خواهد شد.

البته بیمارستان رضوی با همکاری پژوهشکده رویان، علاوه بر این طرح، طرح‌های مختلف دیگری همچون بررسی اثر تزریق سلول‌های بنیادی و تک‌هسته‌ای مشتق از مغز استخوان در بیماران دچار سکته اخیر قلبی، استخراج و استفاده از سلول‌های بنیادی عضله، پوست و غضروف و همچنین بررسی ارتباط اندکس توده بدنی با تراکم پستان در ماموگرافی را هم در دست اجرا دارد.

عمل قلب باز از طب پزشکی حذف می‌شود

تکثیر سلول‌های بنیادی از مباحث نوین علوم زیستی است که انتظار می‌رود طی سال‌های آینده انقلاب عظیمی در عرصه پزشکی به وجود آورد. مدیر بخش جراحی قلب بیمارستان فوق تخصصی رضوی درباره درمان با «GCSF» در بیماران مبتلا به سکته حاد قلبی گفت: طرح یاد شده در 3 مرحله هدایت سلول‌های بنیادی از مغز استخوان به قلب، تزریق داخل عروق و تزریق مستقیم به سلول‌های قلب تشکیل شده است.

دکتر شبستری افزود: مرحله اول «GCSF» نوعی تحریک سلول‌های مغز استخوان (از مغز استخوان) به میوکارد است و در مرحله دوم سلول‌ها مستقیما به داخل قلب تزریق می‌شود. در مرحله اول این طرح 15 بیمار از میان 110 بیمار انتخاب شده و طی 18 ماه در سه مرحله 3، 6 و 12 ماهه تحت کنترل و درمان با این روش درمانی قرار گرفته‌اند که هم‌اکنون نتایج آن رضایت‌بخش است و همزمان با برگزاری این همایش مرحله دوم و سوم طرح شروع شده است.

وی ادامه داد: در حال حاضر در اجرای طرح «GCSF» هر 3 مرحله در حال اجراست و در آینده مشخص خواهد شد کدام‌یک از این 3 روش مناسب‌تر است. به اعتقاد این متخصص، با دستیابی به این فناوری نوین علمی پیش‌بینی می‌شود بتوان نیاز به عمل قلب باز را از طب پزشکی حذف کرد. در این میان اگرچه در حال حاضر استفاده از این روش در درمان پزشکی هزینه‌بر است، اما مطمئنا زمانی‌که این روش درمانی به صورت روتین انجام شود، خود به خود مقداری از هزینه‌ها کاهش خواهد یافت. دکتر مهدیخانی نیز در خصوص طرح درمان با «GCSF» در بیماران مبتلا به سکته حاد قلبی گفت: با توجه به آن‌که بهبود عملکرد انقباضی میوکارد شاخص موفقیت درمان خون‌رسانی مجدد میوکارد است، استفاده از این طرح به میزان زیادی مرگ و میر زودرس را کاهش می‌دهد و پیش‌آگهی را در بیماران دچار آنفارکتوس حاد میوکارد بهبود می‌بخشد.

وی ادامه داد: گرچه نارسایی قلبی پس از آنفارکتوس همواره یک چالش مهم محسوب می‌شود، اما مطالعات تجربی و بالینی انجام شده در مرکز پژوهشی بیمارستان فوق‌تخصصی رضوی پیشنهاد می‌کند، انفوزیون داخل وریدی یا تزریق داخل میوکارد سلول‌های بنیادی مشتق از مغز استخوان یا مشتق از گردش خون ممکن است در بازسازی و بهبود پایدار عملکرد قلب موثر باشند، ضمن آن که عارضه جانبی در پی نداشته باشند.

بهاره صفوی