پرتو های ماوراء صوت

 

پرتو های ماوراء صوت در قسمت های سونوگرافی و سونو تراپی کاربرد فراوان دارند . دستگاهها ی سنگ شکن کلیه ودر صنعت در رشته های NDT و آزمایش های غیر مخرب کاربرد دارد.

در سونوگرافی فرکانس بین 1 تا 15 مگا هرتز می باشد و در سونو تراپی بین 670 کیلو هرتز و 3 مگا هرتز می باشد . فر کانس در سونو گرافی رنج بالاتری نسبت به سونوتراپی دارد . سرعت سیر صوت در بافت های نرم بدن بسیار به هم نزدیک است . در دستگاه های سنگ شکن کلیه هم از ultra sound استفاده می شود . اطراف سنگ مایع ادرار وجود دارد . با سونوگرافی یا فلوروسکوپی به مکان دقیق سنگ و اندازه و جنس آن پی می بریم . موج را در یک امتداد کانونی می کنیم . توسط عدسی کانونی می کنیم و کانون را روی سنگ می اندازیم موج را به صورت پالسی می فرستیم . اطراف سنگ مایع به جریان می افتد و می تواند آن را خورد کند . اگر سنگ خیلی متراکم باشد ماوراء صوت زیاد به بافت آسیب می رساند . اندازه سنگ هم خیلی مهم است اگر خیلی بزرگ باشد بدن توانایی دفع آن را ندارد .

سونوتراپی به درد درمان بیماری های عصبی و آرتروز می خورد .
امواج ماوراء صوت آثار مکانیکی بر روی بدن می گذارند . در ترمیم شکستگی ها تاثیر گذارند . آثار مکانیکی به سه فرم می باشد :
1- حفره سازی
2- ماساژ های ضعیف
3- جریان در مایعات
صوت موجی طولی است و راستای ارتعاش و انتشار بر هم عمود می باشد . ماوراء صوت به محیط دو نوع فشار وارد می کنند یا فشار منفی یا فشار مثبت .آنجایی که دامنه زیاد است شکم ایجاد می شود و در قسمتی که دامنه کمتر است گره بوجود می آید .

اگر ماوراء صوت را به عضله بتابانیم فیبر عضلانی را تحت stress ,strain قرار می دهد . و در حد فیبر عضله را ماساژ می دهد . ا گر ماوراء صوت را با فرکانس بالا به سمت فیبر بفرستیم پاره می شود . و اگر زمان خیلی باشد آسیب رسان است . فرکانس و شدت و زمان اگر بالا باشد و سطح مورد تابش زیاد باشد فیبر دچار پارگی و خو نریزی می شود . فرکانس را در سونو تراپی کم می کنند زیرا در غیر اینصورت بیشتر در سطح جذب می شود . در سونوتراپی نسبت به سونو گرافی شدت زیاد است .

حفره سازی : وقتی موج به مایع فرستاده می شود مولکول ها نزدیک هم قرار می گیرند و فشار مثبت ایجاد می شود و بلافاصله فشار منفی بو جود می آید و مولکول ها از هم دور می شوند و منطقه ای مثل خلاء بوجود می آید و در آن منطقه اگر ماده حاوی گاز محلول باشد گاز آزاد می شود . حفره سازی در خون خطرناک است چون باعث می شود گاز محلول در خون آزاد شود . در برخی دستگاهها برای اینکه سمپل یا نمونه درست سنجیده شود باید از گاز تخلیه شود .
در سونو گرافی ارسال و دریافت موج برایمان مطرح است ولی در سونوتراپی فقط با ارسال سرو کار داریم . امروزه از ماوراء صوت در دستگاهها از خاصیت پیزو الکتریک استفاده می شود . پیزو الکتریک را در برخی کریستا ل ههای مصنوعی و طبیعی می توان ایجاد کرد . کریستال های طبیعی را می توان به نحوه ی خاصی برش داد به طوری که محور های نوری و الکتریکی کریستال بر هم عمود باشد . کریستال کوارتز یک محور نوری دارد و چند محور الکتریکی که این نوع کریستال از نوع کریستال طبیعی به حساب می آید . پیزو الکتریک بر دو نوع است مستقیم و معکوس .
مدت زمانی که پس از اعمال ولتاژ و قطع ولتاژ کریستال هم چنان به نوسان خود ادامه می دهد تا متوقف شود را زمان RDT می گویند . در دستگاههای سونوگرافی قدیمی ما دو تا ترنس دیوسر داشتیم یکی موج را ارسال و دیگری دریافت می کرد و موج به صورت پیوسته فرستاده می شد و به صورت پیوسته دریافت می شد . در دستگاههای جدید یک ترنس دیوسر بیشتر نداریم که هم فرستنده می باشد و هم گیرنده می باشد و به صورت پالسی موج را می فرستد . RDT پدیده ناخوشایند است و در مدت زمانی که قرار است گیرنده باشد فرستنده است و اطلاعات زیادی را از دست می دهیم .
در سونو تراپی و سونوگرافی دکمه ای برای فرکانس موج خروجی نداریم و باید پروب یا مبدل را تعویض کنیم . یک دستگاه ماورا ء صوت با پروب های مختلفی به بازار عرضه می شود . پروب ها را برای تغییر فرکانس بکار می بریم .

[e-mail]
صالحه اکبرزاده